Երկուշաբթի, 11 Դեկտեմբերի 2017 16:17

Արմինֆո.«Այնպես պետք է անենք, որպեսզի եկամուտները Հայաստանում բաշխվեն հնարավորինս համաչափ, և մարդիկ առանց այդ էլ մեր փոքր ՀՆԱ ունենալու պարագայում չլինեն մեկը հատակին մոտ, մյուսը` գագաթին»,- մասին տեղական ինքնակառավարման և տարածքային կառավարման մարմիններին նվիրված խորհրդաժողովի ժամանակ ասել է նախագահ Սերժ Սարգսյանը:

 

«Տարածքային համաչափ զարգացման նախապատրաստական գործընթացը մենք ավարտել ենք՝ 2016-2025 թվականների տարածքային զարգացման ռազմավարության, մարզերի 2017-2025 թվականների զարգացման ռազմավարությունների և 2018-2020 թվականների տարածքային զարգացման գործառնական ծրագրերի ընդունմամբ: Ամրագրել ենք հետևյալ կոնկրետ ցուցանիշները:

 

Առաջինը, 2025 թվականի դրությամբ, առանձին վերցրած, յուրաքանչյուր մարզում մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ն կգերազանցի մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ի միջին հանրապետական ցուցանիշի 60 տոկոսը և մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ի 70%-ից ցածր կգտնվի մարզերի բնակչության ոչ ավելին, քան 30%-ը. խնդիրը հետևյալում է, որ այնպես պետք է անենք, որպեսզի եկամուտները բաշխվեն հնարավորինս համաչափ, և մարդիկ առանց այդ էլ մեր փոքր ՀՆԱ ունենալու պարագայում չլինեն մեկը հատակին մոտ, մյուսը` գագաթին:

 

Երկրորդը, 2025 թվականի դրությամբ բոլոր մարզերում միջին մասնագիտական և բարձրագույն կրթություն ունեցողների, ոչ գյուղատնտեսական ֆորմալ զբաղվածների և ակտիվ ձեռնարկությունների թվաքանակը կաճի առնվազն 10 տոկոսով` համեմատած 2014 թվականի հետ: Ես հասկանում եմ, որ կլինեն թերահավատներ, շատերը կասեն՝ մեր գյուղից գնում են, հատկապես բարձրագույն կրթություն ունեցողները, բայց կան մեխանիզմներ, կան գործիքներ, որոնցով կարելի է իրավիճակը բերել մեզ համար ցանկալի իրավիճակի:

 

Եվրամիության մասնագետների գնահատմամբ պատրաստվել են որակյալ փաստաթղթեր։ Սակայն, ռազմավարությունները կյանքի կոչելու համար կարևոր է, որպեսզի համայնքներում հստակորեն վարվեն նվազագույնը երկու ռեգիստր՝ գյուղատնտեսության և շինարարության։ Նշված ռեգիստրները ցույց կտան առաջին հերթին համայնքի, հետո՝ մարզի տնտեսական աճի տեմպերը։ Ես այստեղ ուզում եմ մի խնդրի վրա էլ ուշադրություն դարձնել և հասկանալ ինքս ինձ համար: Ինչո՞ւ մեր տնտեսությունները միշտ փորձում են իրենց եկամուտները ավելի ցածր ցույց տալ: Ինչու՞ գյուղացիները փորձում են ավելի քիչ բերքատվություն ցույց տալ, ի՞նչն է պատճառը: Միևնույնն է չի հարկվում, որևէ մեկը չի գալիս այդ մարդկանց ասում` եթե դու ավելի շատ բերք ես ստացել, չգիտեմ, ինչ-որ բան պիտի անես դրա հետ: Սա վատ երևույթ է: Վատ երևույթ է, որովհետև խանգարում է պլանավորմանը, որովհետև նաև այլ շղթայի այլ օղակներ ճիշտ չեն կարողանում կազմակերպել իրենց աշխատանքը: Ի՞նչն է խանգարում: Եթե մարդը հինգ անասուն ունի, ինչու՞ է ասում, որ երեքն ունեմ: Ի՞նչն է պատճառը, ո՞վ է գալու իրենից դա խլի: Բայց նաև շատ պարագաներում հակառակն է լինում: Համայնքապետը առանց որևէ հաշվարկի վերցնում թիվ է գրում, ուղարկում է մարզպետարան: Ասում է` հաշվետվություն տվեք, որ մենք այսքան պտուղ ենք ունեցել կամ այսքան բանջարեղեն ենք ունեցել: Երկուսն էլ շատ վատ երևույթ են: Նայում ենք, ենթադրենք, շինարարության թվերին, բայց չէ՞ որ մենք պարբերաբար, ես էլ, նախարարներն էլ, վարչապետն էլ շրջում ենք Հանրապետությունով մեկ, այցելում ենք տարբեր բնակավայրեր, ուրախանում ենք, որ տարբեր գյուղերում շինարարություն է ընթանում, մեկ էլ տեսնում ենք` զրո, չկա շինարարություն: Ես կարծում եմ` այստեղ պատճառներից մեկն էլ այն է, որ շատ պարագաներում թղթաբանություն չի արվում: Բայց մեկ է` վաղ թե ուշ մեկը գալու է ասի` լավ, բա ու՞ր է քո շինթույլտվությունը: Ավելի լավ չէ՞, որ այն գլխից ճիշտն անենք և այդ հաշվետվությունն էլ տանք, քան երեք տարի, հինգ տարի հետո գան տեսնեն, օրինակ, մի արտադրական ձեռնարկություն գյուղում գործում է, բայց որևէ տեղ գրանցված չէ:

 

Այսօր, ցավոք, բազմաթիվ են դեպքերը, երբ համայնքներից տրամադրվում է հիմնականում ոչ լիարժեք տեղեկատվություն, որն էլ դժվարացնում է զարգացման արդյունավետ թիրախային ծրագրերի մշակումը պետական մակարդակում։ Այս խնդիրը պետք է արագ լուծել, իհարկե, կառավարության համապատասխան օղակների ներգրավմամբ։ Պետք է լիարժեքորեն հաշվառվեն նոր այգիները, ջերմոցները, շինարարական օբյեկտները և այլն։ Ես մեկ այլ օրինակ էլ եմ ուզում բերել: Մենք արդեն ունենք ընկերություններ, որոնք պայմանագրեր ունեն մեծ առևտրային ցանցերի հետ: Դրանք շատ կոշտ պայմանագրեր են, ինչպես առևտրային ցանցերի համար, այնպես էլ արտահանող ընկերությունների: Երբ արտահանող ընկերությունը որոշակի քանակներ է ամրագրում այդ պայմանագրի մեջ` ուզած-չուզած որտեղից ուզում է պիտի ապրանքը մատակարարի, հակառակ պարագայում` պետք է տուգանքներ վճարի: Եվ այստեղ պլանավորումը չափազանց կարևոր է. եթե փոքր թիվ են գրում, որքան էլ շատ լինի արտադրանքը, չեն կարողանալու ամբողջովին մթերել, տանել, իսկ եթե շատ գրեն արտադրանքը, իրականում քիչ լինի, ուրիշ պրոբլեմի առջև են կանգնում:

 

Մենք բոլորս պիտի գիտակցենք, որ այս շղթայում մեկի պրոբլեմը դառնում է մյուսի պրոբլեմը, այդպես չէ, որ ես արտադրեցի, վերջացավ, գնաց: Կա հաջորդ օրինակը. մթերողները գնում են, որպեսզի մթերեն, մարդիկ սկզբից մի գին են ասում, հետո, երբ տեսնում են մթերվում է, երկրորդ գինն են ասում: Այդ մոտեցումն անհասկանալի է: Արտադրողը պետք է տեսնի, թե ինքը ինչ շահույթ է ակնկալում և չնայի, թե Մոսկվայում խանութում այդ ապրանքը ինչ գնով է վաճառվում: Մեզնից ոչ մեկը մինչև վերջ չի կարող հասկանալ, թե ինչպիսի ծախսեր են արվում, որ այդ արտադրանքը այդքանով է այնտեղ վաճառվում: Այսինքն, եթե իմ ծիրանն արժե, չգիտեմ, 400 դրամ, և դա ինձ համար շահավետ է, ուրեմն, ինձ համար միևնույնը պետք է լինի, թե այդ ծիրանը Մոսկվայում 10 դոլարով է վաճառվում:

 

Ուսումնասիրությունների նախնական տվյալները ցույց են տալիս, որ կադաստրի պետական կոմիտեում գրանցված է 20,214 հեկտար պտղատու այգի, մինչդեռ ուղղակի փաստացի հաշվառումը, որ ես վստահ եմ, ստույգ չէ, ցույց է տվել մեկ այլ թիվ՝ գրեթե 25,000 հեկտար։ Այսինքն՝ 5000-ի տարբերություն: Սա էական հանգամանք է: Միայն Արագածոտնում գրեթե 1000 հեկտար չգրանցված է: Լավ, ով է գալու խլի: Ես հասկանում եմ, որ այնտեղ որոշակի թեթև ծախսեր են առաջանում, բայց մեկ է` վաղ, թե ուշ մեկը գալու է և հարցնի, ուստի հենց սկզբից պետք է ճիշտ վարվել: Հատկապես մեծ այգիներ աճեցնողները այնպես չէ, որ շատ մեծ կարիքների մեջ են: Ակնհայտ է, որ հողօգտագործողները խուսափում են այգիների գրանցումից հողի հարկի ավելի բարձր դրույքաչափի և կադաստրային գրանցման վճարների պատճառով։ Բայց ինչպես ասացի՝ այս հանգամանքը շատ բացասական ազդեցություն է ունենում: Ի վերջո նորից եմ կրկնում՝ մեկ է, հիմա չլինի, վեց ամիս հետո լինի, վեց ամիս հետո չէ, մեկ տարի հետո են գալու և հարցնեն: 2017 թվականին բազմաթիվ են այդպիսի փաստերը, որ մարդիկ ստիպված են լինում նաև զուգահեռ տուգանքներ վճարել»,- ասել է նախագահը: