Հինգշաբթի, 4 Փետրվարի 2016 14:25

 Եթե մենք վաճառքի գները համեմատում ենք ձեռքբերման գների հետ, ապա վաճառքի գների նվազումն ամբողջությամբ ադեկվատ է բենզինի ձեռք բերման գներին, այսօր կառավարության նիստում այսպիսի հայտարարությամբ է հանդես եկել ՀՀ տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովի նախագահ Արտակ Շաբոյանը:

 

 

Ներկայացնելով դիզվառելիքի և բենզինի շուկայում իրականացրած  ուսումնասիրությունների արդյունքներն ու դիտարկումները՝ Շաբոյանը նշել է. «Քանի որ բենզինի ներկրման և իրացման ոլորտը բարձր կենտրոնացվածություն ունեցող շուկա է հանդիսանում, այդ պատճառով մշտապես գտնվում է հանձնաժողովի տեսադաշտում, և հանձնաժողովը շարունակական ուսումնասիրություններ է իրականացնում: Մեր ոսւումնասիրության արդյունքներով՝ բենզինի գները 2015 թվականի ընթացքում նվազել են՝  470-ից հասնելով 390 դրամի: Եթե վերցնենք դոլարային արտահայտությամբ, ապա բենզինի գները շատ ավելի շատ են նվազել, քանի որ բենզինը հանդիսանում է այն ապրանքը, որն իրացվում է հայկական դրամով և ներմուծվում ամերիկյան դոլարով և այդ պատճառով, հայկական դրամի փոխարժեքի արժեզրկումը շատ կարևոր նշանակություն ունի: Եթե թվերը դիտարկենք 2014 թվականից, ապա գները շատ ավելի են նվազել՝ 480 դրամից հասնելով 390 դրամի: Երկու տարվա կտրվածքով, եթե մենք ուսումնասիրենք դոլարային արտահայտությամբ, ապա բենզինի վաճառքի գները  նվազել են մոտ 28 տոկոսով: Եթե մենք վաճառքի գները համեմատում ենք ձեռքբերման գների հետ, ապա վաճառքի գների նվազումն ամբողջությամբ ադեկվատ է բենզինի ձեռք բերման գներին:  

 

Մենք պարբերաբար համեմատություններ ենք իրականացնում նաև այլ երկրների հետ: Կոնկրետ երեկ Ազգային ժողովում համեմատական հաշվարկ հնչեցվեց այլ երկրների հետ, և մենք ուսումնասիրություն ենք իրականացրել կոնկրետ տվյալ ժամանակահատվածում կոնկրետ տվյալ երկրների հետ: Մեր ուսումնասիրությունը հիմնված է Մեծ Բրիտանիայի կառավարության կողմից վառելիքային շուկայում վարվող պետական վիճակագրության թվերի վրա: Թվերը ներկայացված են եվրոյով: 2015թ.-ի ընթացքում եվրոյով արտահայտված բենզինի գները Հայաստանում նվազել են 14 տոկոսով, Ֆրանսիայում 8, Գերմանիայում 7, Իտալիայում 8, Չեխիայում 10, Ռումինիայում 7 տոկոսով: Այսինքն, մյուս եվրոպական երկրներում, երբ համադրելի ժամանակահատված ենք վերցնում համադրելի թվերով, նվազումը շատ ավելի քիչ է, քան ՀՀ-ում: Կցանկանայի նաև ձեր ուշադրությունը հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ շատ կարևոր նշանակություն ունի գնագոյացման վրա նավթի տեսակարար կշիռը: Հայաստան բենզինը մեծ չափերով ներկրվում է հիմնականում ՌԴ-ից, որտեղ արդյունահանման ծախսերը բավականին մեծ ծավալ են կազմում, բացի այդ, հարկերը մեծ տեսակարար կշիռ ունեն և երբ ՌԴ-ից բենզինը ներկրվում է տրանսպորտային մեծ ծավալի ծախսեր են իրականացվում: Հաշվի առնելով նաև հարկերի մեծ ծավալը բենզինի կառուցվածքում՝ ստացվում է, որ ՀՀ-ում վաճառվող բենզինի վերջնական գնի մեջ նավթի տեսակարար կշիռը կազմում է մոտավորապես 8 տոկոս: Այսինքն, եթե համեմատություն կատարենք նավթի հետ, ապա ստացվում է, որ նավթի տեսակարար կշիռը բավականին ցածր է և նավթի գների փոփոխությունը շատ ավելի քիչ ազդեցություն է ունենում բենզինի վաճառքի գների վրա: Այսպիսով, եթե վերցնենք դոլարային արտահայտությամբ, կստացվի, որ վաճառքի գները 2015 թվականին նվազել են մոտ 10 տոկոսով, իսկ 2014 թվականից սկսած, երբ համաշխարհային շուկայում սկսեց բենզինի գների նվազում, այսինքն՝ վաճառքի գները դոլարային արտահայտությամբ նվազել են շուրջ 28 տոկոսով: Եվ կցանկանայի մեկ անգամ ևս կրկնել, որ դա ամբողջությամբ ադեկվատ է ձեռք բերման գներին:

 

Մենք պարբերաբար ուսումնասիրում ենք ներմուծող ընկերությունների վարքագիծը, ներկայումս բենզին ներկրում են հիմնականում երկու ընկերություններ՝ «Ֆլեշե և «ՍիՓիԷսե: Ինչ վերաբերում է ընկերությունների թվաքանակին, ապա 2007թ.-ից սկսած որոշակիորեն նվազել է ներմուծող ընկերությունների քանակը, 2006-2007թթ. եղել են 5-6 խոշոր ներմուծող ընկերություններ: Այս պահին խոշոր ներմուծումներ իրականացնում են երկու ընկերություններ և նրանց գործունեությունը մշտապես գտնվում է մեր ուշադրության կենտրոնում: Մեր ուսումնասիրության արդյունքներով՝ այս շուկայում մուտքի խոչընդոտներ չկան, մրցակցության սահմանափակման երևույթներ չկան: Մրցակցության պաշտպանության մարմնի հիմնական խնդիրը կայանում է նրանում, որպեսզի մենք ուսումնասիրենք, տեսնենք կան արդյոք մուտքի խոչընդոտներ, կան արդյոք մրցակցային անհավասար պայմաններ, թե ոչ: Մեր ուսումնասիրության արդյունքներով ՝ չկան այդպիսի երևույթներ: Այնուհանդերձ, եթե կլինեն տնտեսվարողներ, որ այդ ոլորտում կհանդիպեն խնդիրների, դժվարությունների, ապա կարող են դիմել մեր հանձնաժողովին: Ես վստահեցնում եմ, որ մեր հանձնաժողովը հետևողական կլինի բոլոր այդ խնդիրների լուծման հարցում՚:

 

Հիշեցնենք, որ փետրվարի 3-ին ՀԱԿ խմբակցության ղեկավար Լևոն Զուրաբյանը խորհրդարանում հայտարարել էր, որ բենզինի բարձր գները Հայաստանում հանցավոր մոնոպոլիայի հետևանք են: Նրա խոսքով, վառելիքի գներն ամբողջ աշխարհում զգալիորեն իջել են, բայց Հայստանում դրանք իջնում են չափազանց դանդաղ՝ շարունակելով մնալ բարձր: Մասնավորապես, խորհրդարանականի բերած տվյալների համաձայն, վերջին տարում բենզինի գներն իջել են 11%, մինչդեռ Ռուսաստանում իջել են 33%, Գերմանիայում և Ֆրանսիայում` 18%, Իտալիայում` 26%, Թուրքիայում` 40%, իսկ Հայաստանում գները մնում են նույնը:

Վերջին 3 ամսում Վրաստանում բենզինի գներն իջել են 16.5%, մինչդեռ Հայաստանում` ընդամենը 4%: «Եթե 2007 թվականին վառելիքի ներմուծման ոլորտում գործում էին ավելի քան երկու տասնյակ ընկերություններ, ապա 2016 թվականի պաշտոնական տվյալներով այժմ գործում է միայն «Ռոսնեֆտ - Արմենիա» ընկերությունը, որը գերշահույթ է ստանում»,-նշել է նա:

 

Նշենք, որ հունվարի 14-ին ՏՄՊՊՀ ղեկավար Արտակ Շաբոյանը հայտարարել էր, որ հանրապետությունում նախորդ տարվա ընթացքում բենզինի գինը էժանացել մոտ 13 տոկսով, հավելելով, որ բենզինի ոլորտը ևս գտնվում է ՏՄՊՊՀ-ի ուշադրության կենտրոնում: Անդրադառնալով նավթի համաշխարհային գների անկման պարագայում ՀՀ-ում բենզինի գնի ոչ համարժեք նվազմանը՝ Շաբոյանն ասել է, որ մեր երկրում վաճառվող բենզինի մեջ նավթի տեսակարար կշիռը կազմում է մոտավորապես 7 տոկոս: «Բենզինը ՀՀ հիմնականում ներկրվում է Ռուսաստանից և այնտեղի բենզինի մեջ նավթի տեսակարար կշիռը բավականին փոքր է: Միաժամանակ, արդյունահանման ժամանակ մեծ ծախսեր են կատարվում, ՌԴ-ում բենզինը մեծ չափերով է հարկվում, ավելին, ՀՀ ներմուծվելով ևս բավականին մեծ չափով է հարկվում: Այդ պատճառով էլ ՀՀ-ում բենզինի գնի վրա նավթի տեսակարար կշիռ ը կազմում է 7 կամ 8 տոկոս: Այդ պատճառով էլ նավթի գների նվազումը մեծ չափով իր ազդեցությունը չի թողնում բենզինի գների վրա»,- ասել է ՏՄՊՊՀ նախագահը: ԱրմԻնֆո-ի հետ հարցազրույցում ՀՀ էներգետիկայի և բնական պաշարների փոխնախարար Իոսիֆ Իսայանը ասել էր, որ 2015 թվականին Ռուսաստանն առանց մաքսատուրքերի ձևակերպման Հայաստանին մատակարարել է 136.2 հազար տոննա ավտոմոբիլային բենզին, այդ թվում` 120 հազար տոննա ռուսական արտադրության: Փոխնախարարը նշել է, որ նոր ինդիկատիվ բալանսի շրջանակներում 2015 թվականին Հայաստանն ստացել է նաև 150 հազար տոննա դիզելային վառելիք (ամբողջ ծավալը ռուսական արտադրության), 47 հազար տոննա ավիավառելիք (8 հազար տոննա ռուսական արտադրության) և 29.2 հազար տոննա բիտում (ամբողջովին ռուսական արտադրության):