Ուրբաթ, 26 Հունիսի 2015 18:35

 

Ռուս քաղաքական գործիչների շրջանում քարացած ՙհայերդ առանց մեզ ի՞նչ եք անելու՚ կարծիքը, ըստ երևույթին, սկսել է չգործել: Բարեբախտաբար, թե ավելի շուտ դժբախտաբար Հայաստանում բողոքի ակցիաները լավ առիթ հանդիսացան դրա համար և լրջորեն վախեցրեցին նրանց, ովքեր ՙհիմար և անսասան են իրենց համոզմունքում՚, ինչպես գրել է ֆրանսիացի գրող Միշել դե Մոնտենը:

 

Հունիսի 19-ին հայ երիտասարդությունը բողոքի անժամկետ ակցիա է սկսել`օգոստոսի 1-ից Հայաստանի սպառողների համալար էլեկտրաէներգիայի սակագները 7 դրամով բարձրացնելու վերաբերյալ ՀԾԿՀ հունիսի 17-ի որոշումը չեղյալ հայտարարելու պահանջով: Էլեկտրաէներգիայի սակագները Հայաստանում ամենաբարձրն էին ԱՊՀ-ում`ներառյալ Ռուսաստանը, դեռ մինչև բարձրացումը և համեմատելի թերևս Արևմտյան Եվրոպայի  երկրներում գոյություն ունեցող սակագների հետ:

 

ՙՀայաստանի էլեկտրական ցանցերի՚ կողմից սակագինը 40%-ով բարձրացնելու հայտի առիթ է հանդիսացել ընկերության 150 մլրդ դրամ պարտքը: Ընկերության գլխավոր տնօրեն Եվգենի Բիբինն ԱրմԻնֆո-ին հարցազրույցում սակագների բարձրացման անհրաժեշտությունը պայմանավորել է վերջին 3 տարում համակարգային խնդիրների հետ, ինչի հետևանքով ընկերությունը չի ստացել 37,6 մլրդ դրամ նախատեսված եկամուտը: Հատկանշական է, որ ՙԻՆՏԵՐ ՌԱՕ՚-ում Հայաստանի երիտասարդական շարժումը դիտարկում են բացառապես քաղաքական հարթությունում:

 

Ականատեսի աչքով գնահատելով իրավիճակը`թվում է, թե ՀԷՑ-ի հիշյալ ՙպարտքի՚ առաջացման իրական պատճառը կոռուպցիայի մեջ խրված պետական կառավարման և որպես հետևանք` Հայաստանի տնտեսության համակարգային խնդիրներն են: Հանրապետությունում, թերևս, ոչ ոքի համար գաղտնիք չէ, որ շահույթները, որոնք, անշուշտ, ունեցել է բնակչությանն էլեկտրաէներգիայի մենաշնորհային մատակարարը, հաստատ միայն ՙԻՆՏԵՐ ՌԱՕ՚-ի ՙդուստր՚ ընկերության ղեկավարության կողմից չեն ՙյուրացվել՚: ՙՅուրացմանը՚ անմիջականորեն և միջնորդավորված կերպով ակտիվ մասնակցություն են ունեցել Հայաստանի իշխանության ամենատարբեր ճյուղերի ներկայացուցիչները:

 

Հիմնական մասը նրանց, որոնց քաղաքակիրթ աշխարհում ընդունված է քաղաքական ղեկավարություն և մտավորականություն կոչել, ամեն ամիս ծրարներ են ստանում Հայաստանի հանրապետական կուսակցությունից: Ծրարների պարունակությունը ձևավորվում է Հայաստանում գործող խոշոր ընկերություններից հավաքվող ՙկեղտոտ՚ գումարներից: Բնական է, որ արդեն մի քանի անգամ ՀԾԿՀ աջակցությամբ չարդարացված կերպով սպառողների համար սակագները բարձրացրած ՀԷՑ ղեկավարությունն անհիմն  հավաքված միլոինները միայնակ ՙյուրացնել՚ չէր կարող: Դրանում վերջինիս ուղղակի և անուղղակի կերպով ակտիվորեն օգնել և շարունակում են օգնել Հայաստանում բազմաթիվ շահառուները:

 

Իրավիճակի առանձնահատկության գիտակցումն էլ ստիպել է հանրապետության բնակչության գիտակից մասին դուրս գալ փողոցներ`վերջին տասնամյակներում շարունակվող թալանը դադարեցնելու պահանջով: Բողոքի ակցիայի ՙՈ’չ թալանին՚ կարգախոսը լավագույնս արտահայտնում է դրա շարժառիթը և պատճառները:

 

Քաղաքական գործիչների, բազմաթիվ NGO տնօրենների, ՙծրարների՚ օգնությամբ իշխանությունների կողմից կերակրվող ՙմտավորականների՚ բացակայությունն իրական իրավիճակի լավագույն ցուցանիշն է: Այս անգամ փողոց են դուրս եկել միջին խավի ներկայացուցիչները, երիտասարդությունը. Մարդիկ, որոնց գործող իշխանությունը, չնայած իր կողմից գործադրվող բոլոր ջանքերին, դեռևս աղքատության նպաստառուների չի վերածել: Մարդիկ, ովքեր չեն ցանկանում ստանալ վարչապետի առաջարկած ողորմելի 2 հազար դրամները`որպես համատարած թալանի փոխհատուցում: Գլխավորն այդ դիմակայությունում քաղաքական ուժերի`օլիգարխների հետ ցանկացած բանակցությունից սկզբունքորեն հրաժարվելն է: Միայն դա թույլ կտա  հասարակությանը ստիպել իրենց իշխանություն կոչող մարդկանց փոքր-ինչ զսպել իրենց`օրեցօր մեծացող ախորժակը:

Հայաստանում բողոքի ակցիաների ապաքաղաքականացվածությունից բացի, գոյություն ունի ևս մեկ զարմանք հարուցող նախադեպ: Հայաստանի նորագույն պատմության մեջ դեռ ոչ մի անգամ իշխանությունը թույլ չի տվել մի քանի օրով փակել փողոցը`բողոքի ակցիայի անցկացման պատրվակով: Իհարկե, հունիսի 23-ին ոստիկանությունը ջրցան մեքենաների օգնությամբ ցրեց բողոքի ակցիան`բերման ենթարկելով շուրջ 200 մարդու: Այնուամենայնիվ, բոլորին այդ օրն ազատ արձակեցին: Բնական է, որ նույն օրը Բաղրամյան շարժվեցին ավելի մեծ թվով զայրացած երիտասարդներ, և կրկին նրանց ոչ ոք չխոչընդոտեց: Ակնհայտ է, որ իշխանությունը հենց այնպես բացառություն չի արել ցուցարարների համար: Դրա համար պետք է լուրջ պատճառ լիներ:

 

Հաշվի առնելով, որ հայկական իշխանության կոռումպացված և ամբողջությամբ փտած բուրգը գլխավորում է խաղացողի, ըստ որում`ոչ միայն շախմատ, մեծ փորձ ունեցող մարդ`գոյություն ունի իշխանությանը ոչ բնորոշ նման հանդուրժողականության դրսևորման մի քանի պատճառ: Ամենից առաջ հարկավոր է ասել, որ բողոքի ակցիայի մասնակիցներն այդ պարտիայում խաղացողներ չեն: Իշխանությունն ուղղակի  փորձում է օգտագործել նրանց իր արտաքին քաղաքական խաղերում, որոնք կոչված են ցույց տալու, առաջին հերթին`Ռուսաստանին, հետխորհրդային տարածությունում հերթական Մայդանի համար լուրջ ներուժի առկայությունը Հայաստանում:

 

Հաշվի առնելով վերջին երկու տասնամյակում Հայաստանի քաղաքականությունում նեղ խմբակային, անձնական շահերի գերակշռությունն ազգային շահերի նկատմամբ`իհարկե, կարելի է ենթադրել, որ Սարգսյանը գնում է դրան`արևմտյան և ռուսաստանցի գործընկերների աչքում իր անձնական քաղաքական կապիտալիզացման նպատակով: Դա թույլ կտա ՙկաղ բադ՚ հանդիսացող Սարգսյանին շարունակել իր ձեռքում պահել իշխանությունը նաև 2017-2018 թթ. Հայաստանում կայանալիք խորհրդարանական և նախագահական ընտրություններից հետո:

 

Բնական է, որ այդ ամենում կարևոր դեր կարող է խաղալ աշխարհաքաղաքականությունը: Բաքվի և Անկարայի հետ Մոսկվայի վերջին պայմանավորվածությունները, Ադրբեջանին ռուսական զենքի վաճառքի բազմամիլիարդանոց գործարքները չէին կարող Հայաստանի ռազմաքաղաքական ղեկավարության տեսադաշտից դուրս մնալ: ԵՏՄ-ին Հայաստանի հարկադիր անդամակցությունից հետո Մոսկվայի որոշ պաշտոնյաներ կարող էին կարծել, թե Հայաստանն այսուհետ ռուսական գրպանում է, ու հիմա կարելի է ցանկացած միություն կնքել`թեկուզ ի վնաս Հայաստանի և, գլխավորը, Արցախի դրանց իրականացման հեռանկարով: Եվ ռուսական պետական կորպորացիայի ՙդուստր՚ ընկերության կողմից էլեկտրաէներգիայի սակագները բարձրացնելու ցանկության դեմ բողոքի ակցիաներն  ամբողջ Հայաստանում `հակառուսական ակցիաների վերաճելու հեռանկարով, կարող են ստիպել Կրեմլին ավելի զգույշ լինել ադրբեջանցի և թուրք ընկերներին խոստումներ տակու հարցում:

 

Զարմանքի ևս մեկ առիթ է ռուսաստանյան ԶԼՄ-ների, փորձագետների և քաղաքական գործիչների կողմից բացառապես մեկ խնդրի լուծմանն ուղղված Հայաստանի բողոքի ակցիաները որպես Պետդեպարտամենտի կողմից ֆինանսավորվող հերթական Մայդան ներկայացնելու անզուսպ ձգտումը: Թե ինչի համար է դա պետք Մոսկվային, մնում է միայն գուշակել: Թեև կարելի է ենթադրել, որ դա պատասխան քայլ է Սարգսյանի կողմից խաղարկվող բազմաքայլ պարտիայում: Իսկ իրականությունն այն է, որ հայ հասարակության մեծ մասը, ի հեճուկս ՙառանց մեզ ի՞նչ եք անելու՚ բոլոր կարծիքներին, տարօրինակ կերպով շարունակում է լավ վերաբերվել Ռուսաստանին:  Առայժմ...  առայժմ մենք ուզում ենք գործընկեր մնալ: