Ուրբաթ, 19 Հունիսի 2015 09:15

 

 

Ինչպե՞ս եք գնահատում ապահովագրական շուկայի զարգացումը 2014 թվականին և ինչպիսի՞ ակնկալիքներ ունեն շուկայի մասնակիցները 2015 թվականին

 

Մենք գիտակցում ենք, որ շուկան գտնվում է ճգնաժամային, անհավասարակշիռ վիճակում, չունենալով հստակ կողմնորոշիչներ: Եթե 2013 թվականի արդյունքներով պրեմիաների ընդհանուր ծավալը կազմեց մոտ 86 մլն.դոլար, ապա անցյալ տարվա արդյունքներով հաջողվեց հավաքել մոտ 64 մլն.դոլար: Ընդ որում, հարկ է նշել, որ հավաքված պրեմիաների մոտ 75%-ն ընկնում է ավտոքաղաքացիական պատասխանատվության պարտադիր ապահովագրությանը: ԱՊՊԱ-ն, անկասկած, շուկայի մասնակիցների համար դարձավ զարգացման իմպուլս, սակայն, իրականում, ապահովագրության այս տեսակի վնասաբերությունը կազմում է մոտ 70%, իսկ դա բարձր ցուցանիշ է: Եթե հաշվի առնենք, որ հատվածում իրենց դիրքերը պահպանելու համար ընկերությունները կատարում են նաև գովազդի, գործակալների ցանցի պատրաստման, ինչպես նաև հարակից այլ գործառնական ծախսեր:    

 

Ընդհանրապես, պրեմիաների կրճատումը կախված էր ոչ միայն ծառայությունների պահանջարկի կրճատումից, այլ նաև այն հանգամանքից, որ անցյալ տարվա սկզբին պետությունն ապահովագրական ընկերություններին թույլ չտվեց մասնակցել պետական ծառայողներին տրամադրվող փաթեթի շրջանակներում իրականացվող պարտադիր բժշկական ապահովագրությանը, այդ ֆունկցիան փոխանցելով Առողջապահության նախարարությանը: Հետևաբար, ապահովագրողներն այս հատվածում էլ որոշակի վնասներ կրեցին՝ 20 մլն.դոլար չստացված ապահովագրական պրեմիաների չափով: Ճիշտ է, 2015 թվականի հունվարին կառավարությունը մասնակիորեն փոխհատուցեց այդ կորուստը և ապահովագրական շուկային հնարավորություն տվեց ապահովագրել պետծառայողների ամբուլատոր փաթեթը, իսկ ստացիոնար փաթեթով – նրանց ընտանիքի անդամներին: Բացի այդ, Կառավարությունը լրջորեն դիտարկում է բժշկական ծառայությունները համընդհանուր պարտադիր բժշկական ապահովագրության (ՊԲԱ) սկզբունքներին փոխանցելու հարցը: Սակայն, դեռ դժվար է ասել, թե երբ կիրականացվի այդ հայցակարգը, կարծում եմ, մինչև 2017 թվականը: Իսկ մնացած կամավոր ապահովագրության տեսակներին, ինչպես տեսնում եք, ընկնում է հավաքված պրեմիաների մոտ 30%-ը:

 

Ներկայումս կամավոր ապահովագրության տեսակներից որո՞նք են ավելի արդյունավետ:

 

Արդյունավետության տեսանկյունից դա, ավանդաբար, գույքի ապահովագրությունն է: Ապահովագրության այս տեսակի վնասաբերությունը կազմում է մոտ 1%, բայց պրեմիաների ընդհանուր պորտֆելում այն կազմում է 6-7%: Հետևաբար, հատուցման նույնիսկ մեկ լուրջ դեպքը կարող է փոխել շուկայի ողջ պատկերը: Այդպես եղավ անցյալ տարի, երբ հատուցումների ծավալը (4.8 մլրդ.դրամ), փաստորեն, մոտ կրկնակի անգամ գերազանցեց հավաքված պրեմիաների ծավալը (2.0 մլրդ.դրամ), չնայած այդ հարցն էլ պետք է դիտարկվի ըստ տարիների շարունակականության: Կամավոր ապահովագրության շուկայի ընդհանուր ծավալը միզերային թիվ է, կազմում է մոտ 25 մլն. դոլար, ինչը, ցավոք, տնտեսությունում առկա ճգնաժամային երևույթների պատճառով, գնալով կրճատվում է: Եթե սեգմենտավորենք կամավոր ապահովագրության շուկան, ապա կպարզվի, որ դրանք հիմնականում բանկային գրավներ են՝ հիփոթեքի և ավտոապահովագրության գծով, ինչպես նաև որոշ կորպորատիվ հաճախորդներ, որոնք կամավոր ապահովագրում են իրենց գույքը, ընդ որում, խոսքը, որպես կանոն, գնում է օտարերկրյա հաճախորդների, ինչպես նաև, այսպես կոչված, տրանսազգային ընկերությունների ֆրոնտինգային պոլիսների մասին: Համաձայն մեր օրենսդրության, այդ  պոլիսները պետք է տրամադրեն տեղական ընկերությունները, դրանով իսկ դառնալով ձևական ապահովագրող և, համաձայն պայմանագրի, ապահովադիրի պահանջով պետք է ռիկը 100%-ով վերաապահովագրեն օտարերկրյա գործընկերների մոտ: Մեր ընկերությունները շատ են իրականացնում ֆրոնտինգային գործարքներ, այդ թվում նաև օդային փոխադրումների ոլորտում: Համեմատաբար ակտիվ է նաև կամավոր բժշկական ապահովագրության շուկան:

 

Հետաքրքիր է, երբ մի քանի տարի առաջ Հայաստանում ներդնում էին ԱՊՊԱ-ն, կային կանխատեսումներ, որ դա կխթանի ԿԱՍԿՈ-ն: Արդարացա՞ն այդ ակնկալիքները:

 

Մասնակիորեն արդարացան: ԱՊՊԱ-ն, իրականում, խթանեց ԿԱՍԿՈ-ն: Միտումը շուկայում շարունակական է: Ճիշտ է, ծավալներն առայժմ մեծ չեն – ընդամենը 2.2 մլրդ. դրամ, որտեղ ֆիզիկական անձանց մասնաբաժինը կազմում է 45%: Բայց 2014 թվականին այդ հատվածն աճեց 51%-ով, ինչը տնտեսական ճգնաժամի պայմաններում վատ ցուցանիշ չէ, մանավանդ, որ իրենք, ապահովագրողները, ճիշտ ժամանակին որսացին տրենդը և ապագա հաճախորդներին սկսեցին առաջարկել ԿԱՍԿՈ գծով ավելի ու ավելի հետաքրքիրր պրոդուկտներ, լրացուցիչ օպցիաներով: Հարկ է նշել, որ ԿԱՍԿՈ-ն կամավոր ապահովագրության այն գրավիչ տեսակն է, որտեղ ձևավորվում են արդարացի գներ և ընթանում է արդար մրցակցություն:

 

Ձեր կարծիքով, ի՞նչն է խոչընդոտում Հայաստանում ապահովագրական շուկայի, հատկապես կամավոր ապահովագրության տեսակների աճին, ապահովրական մշակույթի պակա՞սը բնակչության շրջանում:

 

Պրոդուկտները պետք է լինեն զանգածային, զանգվածային պետք լինի թե ընդգրկվածությունը, և թե հատուցումը: Բայց դա, ցավոք, տեղի չի ունենում: Գործոնները շատ են, սկսած ապահովագրական մշակույթի բացակայությունից և վերջացրած՝ բնակչության եկամուտների ցածր մակարդակով: Դրա օրինակն է՝ կամավոր բժշկական ապահովագրությունը: Այն ուներ աճի որոշակի տեմպեր, բայց, որպես ապահովադիրներ հանդես էին գալիս ոչ թե ֆիզիկական անձինք, այլ, հիմնականում, կորպորատիվ հաճախորդները: Անցյալ տարվա վերջին, բազմաթիվ արտադրական ձեռնարկություններ, եկամուտների կրճատման պատճառով, կապված Ռուսաստանի ճգնաժամի, ինչպես նաև հայկական դրամի կտրուկ արժեզրկման հետ, հրաժարվեցին երկարաձգել իրենց ապահովագրության պայմանագրերը, ընդ որում, ոչ միայն աշխատակիցների բժշկական ծառայությունների, այլ նաև կորպորատիվ գույքի ապահովագրության գծով:

 

Ինչպես հայտնի է, Հայաստանի ֆինանսական շուկայի Մեգառեգուլյատորի դերում հանդես է գալիս երկրի Կենտրոնական բանկը: Ինչպե՞ս եք գտնում նրա գործունեությունը շուկայի զարգացմանն օժանդակելու տեսանկյունից:

 

Որքանով ինձ հայտնի է, Կենտրոնսկան բանկը կողմ չէր, որպեսզի ապահովագրության ոլորտից վերցվեր պետծառայողների բոնուսային փաթեթի ապահովագրական բաղադրիչը, և այսօր, հատկապես ԿԲ շնորհիվ է, որ այն կրկին վերադարձվեց: Դա կարևոր է, քանի որ միայն պետծառայողներին բժշկական ապահովագրություն տրամադրելու փորձի միջոցով կարող է շուկան ի վիճակի լինել ինքնուրույն կարգավորել առկա թերությունները և պատրաստվել պարտադիր բժշկական ապահովագրությանը՝ երկրի բոլոր քաղաքացիերի համար: Միևնույն ժամանակ, ընթացիկ տարում երկրում գործող բոլոր ապահովագրական ընկերությունները պետք է պարտադիր կարգով անցնեն ISSO-2008 սերթիֆիկացիա: Դա շատ լավ քայլ է ռեգուլյատորի կողմից, ընկերությունների աշխատանքի որակը բարձրացնելու առումով: Կան ռեգուլյատորի այլ պահանջներ ևս, որոնց կարելի է դիտարկել որպես դրական գործոններ՝ աուդիտի պարտադիր անցկացումը, տեխնիկական հագեցվածության նկատմամբ պահանջները: Ես շուկայի մասնակիցների այն թվին եմ պատկանում, որոնք գտնում են, որ 2011 թվականին ԱՊՊԱ-ի ներդրումը շատ բան տվեց ապահովագրողներին, բայց, միևնույն ժամանակ՝ թուլացրեց նրանց, առաջին հերթին մասնագիտական աճի տեսանկյունից: Գտնում եմ, որ ապահովագրական ընկերությունների նկատմամբ պահանջները նույնպես պետք է լինեն կոշտ, ինչպես առևտրային բանկերի նկատմամբ են:

 

Հասկանալի է նաև, որ ներկա պայմաններում շուկան կարող է զարգանալ միայն պարտադիր ապահովագրության նոր տեսակների ներդրման հաշվին, քանի որ ճգնաժամի պատճառով կրճատվում է կամավոր ապահովագրության տեսակների տարողությունը: Ռեգույլատորը դա հասկանում է և որպես կարգավորիչ գործիք՝ խստացնում պահանջները: Միևնույն ժամանակ, երկրում արդիական է գյուղատնտեսական ռիսկերի ապահովագրության պրոբլեմը, քանի որ երկրի արտահանման հիմնական հոդվածներից մեկը - գյուղատնտեսական վերամշակման ապրանքներն են: Գերմանական զարգացման KfW բանկը Հայաստանում գյուղատնտեսական ապահովագրության հայեցակարգի ստեղծմանը հատկացրել է 400 հազար եվրո, ինչպես Վրաստանում, որտեղ այն արդեն իրականացվում է: Ոչ մեծ պարտադիր տարր հանդիսացավ նաև նոտարների պատասխանատվությունն ապահովագրելու պահանջը: Մեխանիզմն առայժմ կատարյալ չէ, նմանվում է լրացուցիչ հարկի, բայց այնուամենայնիվ, որոշակի տեղաշարժ է: Ինչպես նաև այն, որ մաքսային բրոքերները հունվարի 1-ից պետք է ունենան 150 մլն.դրամի պոլիս: Կարծում ենք, որ սարերի հետևում չի նաև շին-մոնտաժային աշխատանքներ իրականացնողի պատասխանատվությունն ապահովագրելը: Իհարկե, կցանկանայի, որ հատվածը զարգանար ավելի արագ, բայց դրան խանգարում են տնտեսական օբյեկտիվ պրոբլեմները: Երբ երկիրը դրանք հաղթահարի, կարծում եմ, ապահովագրությունն աստիճանաբար կսկսի զանգվածային երևույթ դառնալ երկրի բնակչության և տնտեսական սուբյեկտների համար: