Չորեքշաբթի, 24 Ապրիլի 2024 10:52

Արմինֆո.Այսօր ՝ ապրիլի 24-ին, լրանում է 1915 թվականին Օսմանյան Թուրքիայում իրականացված Հայոց ցեղասպանության 109-րդ տարելիցը: Այսօր աշխարհասփյուռ հայությունը հարգանքի տուրք է մատուցում Սուրբ նահատակների հիշատակին: Այսօր Հայաստանում քաղաքացիները ծաղիկներ են տանում Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր ՝ հարգանքի տուրք մատուցելու մարդկության պատմության մեջ առաջին անգամ ազգային հողի վրա մարդկանց զանգվածային սպանության անմեղ զոհերի հիշատակին: Իսկ երեկ  երեկոյան Երևանում և հանրապետության մի շարք մարզերի տեղի են ունեցել ջահերով երթեր՝ նվիրված Հայոց ցեղասպանության 109-րդ տարելիցին։

 

Ցեղասպանության հետևանքով 1,5 մլն մարդու զանգվածային սպանություններ են տեղի ունեցել, նույնքան մարդ սփռվել է աշխարհով մեկ ։ Ոչնչացվել են հազարավոր հայկական ձեռագրեր, հարյուրավոր պատմական և ճարտարապետական հուշարձաններ, այրվել են ավելի քան 60 հայկական քաղաքներ և 2,5 հազար գյուղեր։

 

Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչվել և դատապարտվել է աշխարհի բազմաթիվ երկրների և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպությունների կողմից: Հայերի զանգվածային սպանություններն առաջինը պաշտոնապես դատապարտել է Ուրուգվայի խորհրդարանը (1965) ։ Հայերի բնաջնջումը պաշտոնապես ճանաչել են որպես ցեղասպանություն (ըստ միջազգային իրավունքի [177]) և դատապարտել նաև Ֆրանսիան (1998, 2000, 2001, 2006, 2012, Բելգիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան՝ Ազգային խորհուրդ (խորհրդարանի ստորին պալատ), Շվեդիան, Ռուսաստանը (1995), Լեհաստանը, Լիբանանը (2000), Իտալիան, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսը, Արգենտինան (2 օրենք, 5 բանաձև), Վենեսուելան, Չիլին, Կանադան (1996, 2002, 2004), Վատիկանը, Բոլիվիան (2014), Ավստրիան (2015), Լյուքսեմբուրգը (2015), Բրազիլիան (2015), Պարագվայը (2015), Գերմանիան (2016), Չեխիան (2017), Պորտուգալիան (2019), ԱՄՆ-ը (35 Նահանգներում ՝ օրենքի մակարդակով), Լատվիան:

 

Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել Է Եվրախորհրդարանը (1987, 2000, 2002, 2005, 2015), Հարավային Ամերիկայի երկրների խորհրդարանական կոալիցիան, ՄԱԿ-ի խտրականության կանխարգելման և փոքրամասնությունների պաշտպանության ենթահանձնաժողովը, Լատինական Ամերիկայի խորհրդարանը (2015): Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը պաշտոնապես պարտադիր պայման չէ ԵՄ-ին Թուրքիայի անդամակցության համար, սակայն որոշ հեղինակներ կարծում են, որ Թուրքիան ստիպված կլինի դա անել ԵՄ-ին անդամակցելու ճանապարհին: Թուրքիայի Հանրապետությունը զգալի միջոցներ է ծախսում ժխտողականության PR արշավների վրա և նվիրատվություններ է անում համալսարաններին, որոնք ապահովում են թուրքական դիրքորոշման ճշմարտացիությունը: Տարբեր պետությունների խորհրդարանների կամ կառավարությունների կողմից Ցեղասպանության ճանաչման հերթական քննարկման ժամանակ Թուրքիան սպառնում է նրանց դիվանագիտական և առևտրային պատժամիջոցներով և սեփական փոքրամասնությունների նկատմամբ բռնաճնշումներով: Թուրքիայի տարածքում հայերի ֆիզիկական ներկայության հետքերը ոչնչացնելու համար երկրում պարբերաբար ոչնչացվում են հայկական ճարտարապետության հուշարձանները ։

 

Ժխտողների փաստարկները սովորաբար ներկայացնում են հետևյալ հայտարարություններից մեկի մոդիֆիկացիան. Օսմանյան կայսրությունում հայերի զանգվածային սպանություններ երբեք չեն եղել, հայերը մահացել են սովից և հիվանդություններից՝ պատերազմական գործողությունների գոտուց տեղահանության ժամանակ, երիտթուրքերի կողմից չի եղել հայերի բնաջնջման նպատակաուղղված քաղաքականություն, հայերը մահացել են Օսմանյան կայսրությունում տեղի ունեցած քաղաքացիական պատերազմի հետևանքով, որի հետևանքով զոհվել են նաև բազմաթիվ թուրքեր: