Արմինֆո.Անհրաժեշտ է սկսել աշխատանքը Լեռնային Ղարաբաղ հայրենակիցների անվտանգ վերադարձի ուղղությամբ։ Այդ մասին Արցախի Հանրային հեռուստատեսությանը տված հարցազրույցում հայտարարել է Լեռնային Ղարաբաղի նախագահ Սամվել Շահմանյանը:
Նրա խոսքով ՝ այդ հարցի շուրջ քննարկումն անհրաժեշտ է սկսել որքան հնարավոր է շուտ՝ դրա լուծման ուղիներ գտնելու համար։ Լեռնային Ղարաբաղի նախագահը նշել է, որ բնակչության վերադարձի հարցում շահագրգռված են բոլոր աշխարհաքաղաքական կենտրոնները ՝ ԱՄՆ - ը, Ռուսաստանը, Եվրոպան: "Ինձ թվում է, որ դրանում շահագրգռված է նաև Ադրբեջանը, որի հասցեին հնչում են մեղադրանքներ այն գործողությունների կատարման համար, որոնք նպաստել են բնակչության բռնի տեղահանմանը", - ասել է Շահրամանյանը:
Խոսելով Արցախի Հանրապետության նախագահի պաշտոնում իր ընտրվելուց հետո տեղի ունեցած իրադարձությունների մասին ՝ Լեռնային Ղարաբաղի առաջնորդը մատնանշել է սեպտեմբերի 19-29-ի ռազմական գործողությունները: <Գրեթե բոլոր շրջանները ենթարկվել են ինտենսիվ գնդակոծությունների, և հասկանալի էր, որ այդ իրավիճակում մենք պետք է ամեն ինչ անեինք դիմակայելու համար: Ռուսական կողմը, կարելի է ասել, դիտորդի կարգավիճակում էր, և մենք պետք է հնարավորություն ունենայինք ինքնուրույն լուծել մեր հարցերը։ Պաշտպանության բանակի, այլ ուժային կառույցների, ինչպես նաև բնակչության հետ համատեղ սկսվել են պատասխան ռազմական գործողություններ, և հենց այդ միջոցառումների շնորհիվ է հաջողվել բանակցություններ սկսել ադրբեջանական կողմի հետ, որոնք տևել են շուրջ 12 ժամ", - ասել է Արցախի նախագահը ՝ միաժամանակ մատնանշելով ուժերի անհավասարությունը ։ Այդ իսկ պատճառով հաջողվել է կապ հաստատել ադրբեջանական կողմի բարձրաստիճան ներկայացուցիչների հետ, որոնց հետ բանակցություններն ընթացել են մինչև սեպտեմբերի 19-ին ռազմական գործողությունների սկսվելը ։
<Հաշվի առնելով, որ ադրբեջանական կողմը բավական մեծ կորուստներ է կրել, իսկ մեր շրջաններն արդեն շրջափակման մեջ էին, հակառակորդը մոտեցել էր Ստեփանակերտին և շատ մոտ էչ Կրկժան կոչվող շրջանին, մեզ այլ բան չէր մնում, քան որոշակի զիջումների գնալ: Ես նրանց առաջարկել եմ գրավոր ուղարկել իրենց պահանջները ՝ ռազմական գործողություններն անհապաղ դադարեցնելու համար ։ Առաջին փաստաթուղթը մեր կողմից չի ընդունվել, և մենք մեծ թիմի հետ, որի մեջ մտնում էր անվտանգության ողջ խորհուրդը, նախկին նախագահները, գրեթե բոլոր քաղաքական ուժերը, մշտապես քննարկումներ ենք անցկացրել, փոփոխություններ ենք կատարել և տեղեկացրել ադրբեջանական կողմին",-ասել է Շահրամանյանը։
Նա ընդգծել է, որ բանակցությունների արդյունքում ընդունվել է փաստաթուղթ, որը նախատեսում էր մարտական գործողությունների ամբողջական դադարեցում սեպտեմբերի 20-ին, ժամը 13:00-ին, երկրորդ կետով նախատեսվում էր Պաշտպանության բանակի լուծարում, Հայաստանի զինված ուժերի մնացորդների դուրսբերում, այդ թվում ՝ ծանր զինտեխնիկայի հանձնում ՝ հետագա օգտահանման համար: "Հասկանալի է, որ մեզ համար անընդունելի էր այնպիսի ձևակերպումը, ինչպիսին է "Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի մնացորդների դուրսբերումը", բայց դա ադրբեջանական կողմի պահանջն էր ։ Եվ, ինչպես հայտնի է, երրորդ մասը նախատեսում էր ամսի 21-ին Եվլախում հանդիպում, որտեղ պետք է քննարկվեին ադրբեջանական կողմի ներկայացրած ինտեգրման հարցերը: Մենք ունեինք մեկ նպատակ. փրկել Արցախի բնակիչների կյանքը, փրկել մեր բանակի զինվորների և սպաների կյանքը, ինչը, կարծում եմ, մեզ հաջողվեց անել>, - հայտարարել է Սամվել Շահրամանյանը։
Անդրադառնալով սեպտեմբերի 28 - ի իր հրամանագրին, որով 2024 թվականի հունվարի 1 - ից վերացվում է Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը, Շահրամանյանը հայտարարել է, որ երկրորդ փաստաթուղթը ՝ նախագահի հրամանագիրը, որը մեծ քննարկման առարկա է դարձել, բնակչության անվտանգ դուրս բերման գինն էր։ Բացի այդ, այս փաստաթղթի առաջին կետը նախատեսում էր, որ զինծառայողները նույնպես կարող են անվտանգ հեռանալ, ինչպես մեր բնակչությունը ՝ իրենց մեքենաներով և գույքով: Երկրորդ կետով նախատեսվում էր պետական համակարգի լուծարում, որի արդյունքում Արցախի Հանրապետությունը պետք է դադարեր գոյություն ունենալուց ։ Երրորդ կետով նախատեսվում էր, որ մեր բնակչությունը, ադրբեջանական կողմի ներկայացրած ինտեգրման ծրագրին ծանոթանալուց հետո, պետք է ինքնուրույն և կամավոր որոշում կայացնի ՝ մնալ, մեկնել կամ վերադառնալ Արցախ ՝ բնակվելու համար։ <Այս փաստաթուղթը լայն քննարկման է արժանացել, և մեղադրանքներ են հնչում, որ Արցախի նախագահը ստորագրել է Արցախի Հանրապետությունը լուծարելու փաստաթուղթ: Բայց մեր բնակչությունը չգիտի այդ փաստաթղթի ընդունման հիմնական պատճառը, որը թույլ է տվել նույն բնակչությանը բարեհաջող լքել Արցախը ։ Չխորանալով այդ փաստաթղթի մեջ՝ ուզում եմ հայտարարել, որ մենք գիտենք այդ փաստաթղթի ուժն ու հնարավորությունները, և դեռ ժամանակ կունենանք դրան անդրադառնալու", - վստահեցրել է Սամվել Շահրամանյանը։