Հինգշաբթի, 12 Դեկտեմբերի 2019 13:29

Արմինֆո. Դեկտեմբերի 12-ին լայն վարձույթ է դուրս եկել ռեժիսոր Յուսուպ Ռազիկովի "Սուսերով պար" ֆիլմը, որը պատմում է Արամ Խաչատրյանի ամենահայտնի ստեղծագործություններից մեկի ստեղծման մասին: Լեգենդար կոմպոզիտորի դերը փայլուն կատարել է թատրոնի և կինոյի դերասան Համբարձում Քաբանյանը։

 

"Սուսերով պար" ֆիլմի պրեմիերային ցուցադրությունը կայացել է ամռանը՝ Շանհայի 22-րդ միջազգային կինոփառատոնի շրջանակում: Ֆիլմը ներկայացվել է նաեւ ինչպիսիք են Գերմանիայի, Ֆրանսիայի, Հարավային Կորեայի, Լեհաստանի կինոփառատոններում: Ինչպես Երեւանում կայացած մամուլի ասուլիսի ժամանակ պատմել է Յուսուպ Ռազիկովը, ֆիլմի փառատոնային ցուցադրումներն անցել են մեծ հաջողությամբ: Իսկ ամենապատասխանատու պրեմիերան ռեժիսորը համարում է "Ոսկե ծիրան" միջազգային կինոփառատոնի շրջանակում "Սուսերով պարի" ցուցադրությունը Գյումրիում:  "Ինձ նախազգուշացրել էին, որ գյումրեցի հանդիսատեսը շատ պահանջկոտ է, սակայն ֆիլմը ջերմ ընդունվեց և արժանացավ հանդիսատեսի բարձր գնահատականին", - հաղորդել է նա:

 

Ռեժիսորը չի թաքցնում, որ սկզբնական փուլում  ֆիլմի նկարահանման աշխատանքը դժվարությամբ է ընթացել։ Նա պատմել է, որ, ի սկզբանե, "Սուսերով պարը" մտահղացվել Էր որպես սերիալ, սակայն ռուսական հեռուստաընկերությունները, չնայած իրենց հետաքրքրությանը, հրաժարվել են ֆինանսավորել այդ նախագիծը։ Դրանից հետո որոշում է կայացվել սերիալի ձևաչափից անցնել լիամետրաժի, և այդ գաղափարը աջակցություն է գտել ինչպես ռուսական, այնպես էլ հայկական կողմից։

 

Ըստ ֆիլմի սյուժեի, իրադարձությունները տեղի են ունենում 1942 թվականին՝ Մոլոտով քաղաքում (Պերմ), ուր Արամ Խաչատուրյանը տարհանվել էր Լենինգրադի Օպերայի եւ բալետի ակադեմիական թատրոնի հետ: Խաչատրյանն աշխատում էր "Գայանե" բալետի վրա, և պրեմիերայից ընդամենը մի քանի օր առաջ թատրոնի տնօրենից ներկայացման եզրափակիչ գործողության պարի համար երաժշտություն գրելու կարգադրություն է ստանում։ Արդյունքում՝ համաշխարհային սենսացիա դարձած "Սուսերով պարը" գրվել է ընդամենը 8 ժամում։

 

Յուսուպ Ռազիկովը հանդես է եկել ոչ միայն ֆիլմի  ռեժիսորի, այլև սցենարիստի դերում, ինչը նրանից պահանջել է լրջորեն ուսումնասիրել աշխարհահռչակ կոմպոզիտորի կենսագրության փաստերը։  Սցենարի վրա աշխատելու առանցքային պահերից մեկը եղել է լեգենդար երաժիշտ Մստիսլավ Ռոստրոպովիչի հարցազրույցներից մեկին ծանոթանալը, որում նա պատմել էր, թե Խաչատրյանը որքան ծանր է վերապրել 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանությունը։  Կոմպոզիտորի այդ ապրումները նույնպես դրվել են "Սուսերով պար" ֆիլմի հիմքում։

 

Ֆիլմում տեղ է գտել նաև Խաչատրյանի և նրա գործընկերներ Դմիտրի Շոստակովիչի ու Դավիթ Օյստրախի կյանքի մի ուշագրավ դրվագ, երբ նրանց ընտանիքների հետ տարհանման ճանապարհին գնացքում կողոպտել էին՝ գողանալով բոլոր մթերքները։  Արդյունքում՝ որոշում է կայացվել յուրաքանչյուր կայարանում իմպրովիզացված համերգ  տալ, որոնք էլ օգնել են նրանց լուծել սննդի հարցը։

 

Ֆիլմի նկարահանումներն անցկացվել են Հայաստանի և Ռուսաստանի տարածքում։   Աշխատանքի "հայկական" մասը համընկել է "թավշյա հեղափոխության"  օրերին, ինչը, ըստ Ռազիկովի, բարդացրել է նկարահանման գործընթացը, քանի որ նկարահանող խումբը դժվարությամբ էր տեղաշարժվում Երևանի փակ փողոցներով։  Չնայած դրան ՝ ռեժիսորը ժպիտով է հիշում այդ օրերի մասին: Ըստ նրա՝ բողոքի ակցիայի մասնակիցները օգնում էին նկարահանող թիմին և բացում էին փակ փողոցները, երբ իմանում էին, որ Արամ Խաչատրյանի մասին ֆիլմ է նկարահանվում։

 

Համբարձում Քաբանյանը, իր հերթին, պատմել է, որ մեծ կոմպոզիտորի կերպարի մարմնավորումը դժվար է եղել, պատասխանատու, բայց՝ շատ հետաքրքիր։ Դերի հաստատումից հետո դերասանի կինը գնել է Արամ Խաչատրյանի մասին կենսագրական գրքեր ու օրագրեր, սակայն Քաբանյանը որոշել է առաջնային ուշադրություն դարձնել սցենարի հենց դրամատուրգիական բաղադրիչին։  Ուշագրավ է, որ դերասանն ինքն է կապվել ռեժիսորի հետ, հենց որ իմացել է նման հետաքրքիր նախագծի մասին։ "Դա ինչ-որ ներքին կանչ էր", - պատմել է նա:  "Ինձ՝ որպես արվեստի մարդու, հասկանալի էր Խաչատրյանի ներքին կոնֆլիկտը և նրա ապրումները ստեղծագործական գործընթացում", - նշել է Քաբանյանը։

 

Հատկանշական է, որ Արամ Խաչատրյանն՝ ինքը, "Սուսերով պարը" բնորոշել է որպես "անհնազանդ ու աղմկոտ զավակ"։  Մինչդեռ այդ ստեղծագործությունը դարձել է լեգենդար և դասում է աշխարհում ամենակատարվող դասական ստեղծագործությունների շարքին։

 

"Սուսերով պար" Ֆիլմում նկարահանվել են նաև Արման Նավասարդյանը, Սերգեյ Յուշկևիչը, Վերոնիկա Կուզնեցովան, Իննա Ստեպանովան: Ֆիլմի արտադրությունն իրականացրել է ռուսական "Մարս Մեդիա" կինոընկերությունը, գլխավոր պրոդյուսերը  Ռուբեն Դիշդիշյանն է, պրոդյուսերները՝ Կարեն Ղազարյանը և Տիգրան Մանասյանը: Ռուսական կինոյի «Պատուհան դեպի Եվրոպա» 28-րդ փառատոնում ֆիլմն արժանացել է ժյուրիի պատվոգրի եւ "Հայրենական կինեմատոգրաֆում ավանդի համար"  պատվոգրի (դերասան Ալեքսանդր Կուզնեցով): Հավելենք, որ "Սուսերով պարը" նկարահանվել է ՌԴ մշակույթի նախարարության աջակցությամբ: