Արմինֆո. Հայաստանում սկսվում է իրական սեփականատերերի ինստիտուտի ներդրման գործընթացը։ Այդ մասին հոկտեմբերի 29-ին Երեւանում բացված "սեփականատերերի թափանցիկությունը" ֆորումի շրջանակում հայտարարել է ՀՀ արդարադատության նախարար Ռուստամ Բադասյանը։
Նրա խոսքով՝ ներկայում գործող իրական սեփականատերերի բացահայտման համակարգը շատ անարդյունավետ է։ Մասնավորապես, ընկերության տնօրենի կողմից պետական ռեգիստրում գրանցվելիս գրեթե չի պահանջվել իրական սեփականատերերի մասին լրացուցիչ տեղեկատվություն, չեն կիրառվել դրանց բացահայտման մեխանիզմներ: Թավշյա հեղափոխությունից հետո հայտնաբերվել է դրանց բացահայտման 1-2 դեպք։ Ընդ որում, ինչպես նշել է նախարարը, "բացահայտում" հասկացության մեջ կարող են ներառվել ինչպես բաց աղբյուրների օգտագործումը, այնպես էլ օպերատիվ քրեական հետապնդման արդյունքում ստացված տվյալները: Սակայն նոր ինստիտուտի կիրառման դեպքում կարեւոր նշանակություն կունենան ոչ միայն քրեական, այլեւ վարչական գործերը, ինչպես նաեւ հարկային հարցերով միջազգային համաձայնագրերի շրջանակներում պարտավորությունների կատարումը: Ռուստամ Բադասյանը նաեւ ընդգծել է, որ յուրաքանչյուր ներդրող համատեղ նախագծեր իրականացնելիս ցանկանում է գործ ունենալ ձեռնարկության կոնկրետ սեփականատիրոջ հետ: Ընդ որում, իրական սեփականատերերի բացահայտման աշխատանքները պետք է ընթանան մի քանի ճյուղային կառույցներով ՝ հարկային ծառայություն, ֆինանսական հաստատություններ, որոնք պետք է ճանաչեն իրենց հաճախորդներին անամբ, պետռեգիստր, միջազգային գործընկերներ, զանգվածային լրատվության միջոցների և այլն։ Հարցը, ըստ նախարարի, այն է, որ տեղեկատվությունը հասանելի լինի ինչպես լայն հասարակությանը, այնպես էլ պետական և իրավական որոշակի կառույցների համար: Այս բոլոր հարցերը լրացուցիչ կուսումնասիրվեն միջազգային գործընկերների հետ աշխատանքում։ Հայաստանը, ինչպես նկատել է Ռուստամ Բադասյանը, հետ է մնում իրական սեփականատերերի բացահայտման միջազգային միտումներից։ Նա նաև նշել է, որ այդ ուղղությամբ առաջին քայլն արդեն արվել է։ Խոսքը հանքարդյունաբերության ոլորտի ձեռնարկությունների մասին է, սակայն այստեղ էլ պետք է կատարելագործել գույքի և եկամուտների հայտարարագրման գործընթացի կիրառման մեխանիզմները։ Երկրի օրենսդրությունը, ինչպես նշել է նախարարը, նախատեսում է անձնական տվյալների բացահայտում այս կամ այն ընկերությունում բաժնետոմսերի 10 տոկոսի առկայության դեպքում: Այս միջոցը տարածվում է նաև փոխկապակցված անձանց վրա, սակայն, ըստ Ռուստամ Բադասյանի, այս հարցում այնքան էլ սկզբունքային չէ բաժնետոմսերի ծավալը, շատ ավելի կարևոր են տեղեկատվության աղբյուրների բացահայտման մեխանիզմները։
Հիշեցնենք, որ Հայաստանի խորհրդարանը հոկտեմբերի 23-ի նիստում առաջին ընթերցմամբ փոփոխություններ է կատարել Ընդերքի մասին օրենսգրքում եւ հարակից օրենքների փաթեթում, որոնցով, ի թիվս այլ կարգավորումների, նախատեսված է մինչեւ հունվարի 30-ը հրապարակել հանքավայրերի շահագործմանը մասնակցող ընկերությունների բոլոր վերջնական շահառուների (բաժնետերերի, տնօրենների խորհրդի անդամների և կառավարչական կառույցների) անունները: Հրապարակման ենթակա կլինեն սեփականատերերի մասին տվյալները, լինի դա մեկ անձ կամ փոխկապակցված անձանց խումբ:
Հիշեցնենք նաև, որ ընկերությունների իրական սեփականատերերի հրապարակումը Հայաստանի պարտավորությունն է "Արդյունահանող արդյունաբերությունում թափանցիկության նախաձեռնություն" միջազգային կոալիցիայի հանդեպ, որին Հայաստանն անդամակցել է 2017 թվականի մարտին: Օրենսդրական նախաձեռնության հիմնական նպատակը բնական ռեսուրսների կառավարման ոլորտում թափանցիկության ապահովումն է: Այս ուղղությամբ առաջին քայլն արդեն արվել է՝ ս.թ. հունվարի 1 - ից արխիվային ֆոնդը, որում ներկայացված է Հայաստանի ընդերքի մասին ողջ տեղեկատվությունը, հասանելի է դարձել բոլոր շահագրգիռ կողմերի համար։ Նշենք, որ օգտակար հանածոների պաշարների պետական հաշվեկշռում ներկայում հաշվառված է հաստատված պաշարներով պինդ օգտակար հանածոների ավելի քան 670 հանքավայր, այդ թվում ' 30 մետաղական: Նշված հանքավայրերից շահագործվում է շուրջ 400-ը, այդ թվում ՝ 23 մետաղական։ Մետաղական օգտակար հանածոներով առկա են 7 պղնձամոլիբդենային հանքավայրեր, 4 պղնձի, 14 ոսկու եւ ոսկու բազմամետաղային հանքավայրեր, 2 երկաթահանք եւ 1 ալյումինի հանք: