Չորեքշաբթի, 10 Մայիսի 2017 13:20

Արմինֆո. ՊԻՐ-Կենտրոնի խորհրդի նախագահ, գեներալ-լեյտենանտ Եվգենի Բուժինսկին  Արմինֆո-ին հարցազրույցում խոսում է եվրոպական անվտանգության որոշ ասպեկտների, դրա ապահովման մեխանիզմների որոշակի դեֆիցիտի պատճառների մասին, անդրադառնում Գաբալայի ՌՏԿ նշանակությանը Ռուսաստանի անվտանգության ապահովման հարցում, ՀԱՊԿ-ին Ադրբեջանի  անդամակցության հեռանկարներին, ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորմանը, Ռուսաստանի կովկասյան քաղաքականության նպատակներին:

Ձեր կարծիքով, արդյո՞ ք գործում են ԵԱՀԿ ստեղծման հիմք ծառայած պայմանավորվածությունները, օրինակ՝ Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության խորհրդակցության դրույթները՝ հաշվի առնելով վերջին երկու տասնամյակների իրադարձությունները: Արդյո՞ք այսօր կենսունակ է այդ կազմակերպությունը:

Դրանք գործում են, սակայն, հաշվի առնելով Եվրոպայում սովորական զինված ուժերի մասին պայմանագրի գործողության փաստացի դադարեցումը՝ իրավիճակում, երբ ՆԱՏՕ-ն, կարծես, եվրոպական անվտանգության ռազմական բաղադրիչի ապահովման գործառույթներ է ստանձնել, ԵՄ-ն իր վրա է վերցրել տնտեսական անվտանգության ապահովման գործառույթները, ի՞նչ է մնում ԵԱՀԿ-ին: ԵԱՀԿ-ին մնում են միայն հումանիտար հարցերը, ընտրությունների նկատմամբ դիտարկումը, մարդու իրավունքները, հակամարտությունների կանխումը:  Այլ կերպ ասած՝ երրորդ զամբյուղ: Ըստ որում, բոլորն Արևմուտքում որպես մանտրա կրկնում են, որ առանց Ռուսաստանի, եվրոպական անվտանգույան ապահովումն անհնար է: Սակայն, Ռուսաստանը ՆԱՏՕ-ի, ԵՄ-ի անդամ չէ, բայց ԵԱՀԿ անդամ է: Այդպիսով՝ Ռուսաստանը կարող է լիարժեք մասնակցություն ունենալ՝ բացառապես հումանիտար հարցերի լուծման հարցում: Եվրոպայի ռազմական և տնտեսական անվտանգության առնչությամբ կոլեկտիվ որոշումների մշակման մեխանիզմներում մենք, կարծես, մասնակցություն չենք ունենում: 2010 թվականին՝ Դմիտրի Մեդվեդևի նախագահության ընթացքում, Ռուսաստանն առաջարկել է Արևմուտքին նոր Եվրոպական անվտանգության պայմանագրի միջոցով հստակեցնել ռազմական և տնտեսական անվտանգությունում սեփական դերը: Այդ ժամանակ Մոսկվան առաջարկել է պայմանագրում ինտեգրել նաև սպառազինությունների նկատմամբ վերահսկողության հարցը, նույն՝  Եվրոպայում սովորական զինված ուժերի մասին պայմանագիրը: Սակայն, Արևմուտքը՝ եվրոպացիները և ամերիկացիները, դա գնահատել են՝ որպես ՆԱՏՕ-ի միասնության, եվրաատլանտյան համերաշխության խախտման փորձ: Եվ եթե այսօր ինչ-որ բան պետք է անել, ապա պետք է անել հենց այդ ուղղությամբ՝ լրամշակել արդեն գոյություն ունեցող առաջարկները, մշակել նորերը, բայց անել դա, իհարկե, կոլեկտիվ կերպով:

Եվրոպական անվտանգությունն այսօր սեփական ապահովման ռեսուրսների զգալի պակաս է զգում: ԱՄՆ նախագահ Թրամփը դեռ նախընտրական արշավի ընթացքում, մեղմ ասած, կոչ է արել եվրոպացիներին վճարել անվտանգության համար՝ Եվրոպայում ԱՄՆ ԶՈւ ներկայության տեսքով: Որոշ վերլուծաբաններ նման հայտարարությունները համարում են եվրոպական անվտանգության ապահովման ոլորտում ճգնաժամի սկիզբ…

Չեմ կարծում, որ եվրոպական անվտանգության սեփական ապահովման ռեսուրսների էական պակասը, անվտանգության համար Եվրոպայում ԱՄՆ ԶՈւ ներկայության տեսքով վճարելու ԱՄՆ նախագահ Թրամփի՝ եվրոպացիներին հասցեագրված կոչի հետ միասին,  եվրպական անվտանգության ապահովման ոլորտում ճգնաժամի են հանգեցնում: Որոշումը, որով բոլոր դաշնակիցներին առաջարկվում է սեփական ՀՆԱ-ի առնվազն 2%-ը ՆԱՏՕ-ի բյուջե վճարել, կայացվել է ավելի քան 10 տարի առաջ, և վերջին անգամ հաստատվել է Ուելսում և Վարշավայում Դաշինքի գագաթնաժողովի ընթացքում: Բայց, այնուամենայնիվ, եվրոպական երկրներից շատերը, հավաստելով վճարելու պատրաստակամությունը, հետաձգում են վճարումները 5-10 տարով: Գերմանիան ընդհանրապես ՆԱՏՕ-ի վրա ծախսում է ՀՆԱ 1,16-ը, հսկայական ծախսեր է կրում իր տարածքում ամերկացի զորքերի պահման համար՝ մասնակցություն ունենալով ՆԱՏՕ-ի շրջանակներում բոլոր հումանիտար ակցիաներին և առաքելություններին; Այդպիսով` Բեռլինը Եվրոպայի ընդհանուր անվտանգության պահպանման համար ՀՆԱ-ի  2%-ից զգալիորեն ավելի է ծախսում: Սակայն, Դոնալդ Թրամփը, հաշվի առնելով ՆԱՏՕ-ի համախառն բյուջեում ԱՄՆ 70-75% բաժինը, ցանկանում է նահանգների բաժինը նվազեցնել գոնե մինչև 50%: Բնական է, որ այդ դեպքում մնացած 50%-ը պետք է վճարեն եվրոպացիները: Դա բիզնես մոտեցում է, ինչը, հաշվի առնելով ԱՄՆ նոր նախագահի անձը և նախկին գործունեությունը, միանգամայն տրամաբանական է թվում: Ըստ որում, ամերիկացիները գտնում են, որ եվրոպացիները պաշտպանության սեփական շատ քիչ միջոցներ ունեն, և դա, իրոք, այդպես է: Հետևաբար՝ նրանք ակնկալում են Եվրոպայից թե հարվածային, թե հետախուզական միջոցների գծով վերասպառազինում: Այն ամենը, ինչ այսօր կա Եվրոպայում, հիմնականում ամերիկյան է, սեփական սպառազինություն եվրոպացիները շատ քիչ ունեն: Այդ պատճառով ԱՄՆ առանձին պահանջների թվում է՝ եվրոպական երկրների կողմից պաշտպանական նպատակով ավելի շատ միջոցների հատկացումը և, համապատասխանաբար, ԱՄՆ-ում արտադրված տեխնիկայի և սպառազինությունների գնումը:

Գաբալայի ռադիոտեղորոշիչ կայանի և Ադրբեջանից ռուս զինվորականների հեռացումն արդյո՞ք Ռուսաստանի հակահրթիռային պաշտպանության համակարգում ճեղք չի առաջացրել:

Ոչ մի դեպքում: Ռուսաստանի հարավը հուսալիորեն ծածկում է Արմավիրի ՌՏԿ-ն:

Ըստ որում, Գաբալայի ՌՏԿ-ն բավական ունիկալ է: Այն ստեղծվել է Հնդկական օվիկանոսում ամերիկյան ստորջրյա նավատորմի գործունեությունը վերահսկելու համար: Ըստ որում, այն «տեսնում էր» ողջ հարավային ուղղությունը՝ 6 հազար կիլոմետր հեռավորության վրա: Եվ մենք 2000-ականների սկզբում ցույց տվեցինք ամերիկացիներին, որ շնորհիվ Գաբալայի՝ շատ լավ տեսնում ենք իրանական հրթիռների բոլոր փորձնական բացթողումները:  Այսպիսով, կայանը, հայելիները բավական լավն են, և ընդամենը անհրաժեշտ էր փոքր-ինչ արդիականացնել ծրագրային ապահովումը: Գաբալայի աշխատունակությունն ամերիկացիների համար ընդհանրապես բացահայտում էր այդ ժամանակ. նրանք միանգամայն անպետք բան էին համարում այն:  Այնուամենայնիվ, այն բանից հետո, երբ Արմավիրի ՌՏԿ-ն մարտական հերթապահության դրվեց, Գաբալայի անհրաժեշտությունը վերացավ: Այդ պատճառով Գաբալայի ռադիոտեղորոշիչ կայանի վարձավճարն ուռճացված մասշտաբների հասցնելու մեր ադրբեջանցի բարեկամների փորձին ի պատասխան՝ մենք թեթև սրտով այն նրանց տնօրինմանը հանձնեցինք:

Գնահատեք հետխորհրդային տարածությունում Ռուսաստանի քաղաքականությունում ռազմական բաղադրիչի դերը:

Բնական է, որ ցանկացած երկիր, այդ թվում՝ Ռուսաստանը, միշտ դաշնակիցներ է փնտրում: Եվ հաշվի առնելով, որ Եվրոպայում մեր բոլոր դաշնակիցները վաղուց այլ միությունում են՝ մենք նույնպես նախկին Խորհրդային Միության պետություններին համարում ենք Ռուսաստանի բնական դաշնակիցներ:  Նման տեսակետը, ցավոք, համապատասխան արտացոլում չգտավ Ուկրաինայում: Եվ հետխորհրդային տարածության ոչ բոլոր երկրներն են ՀԱՊԿ անդամներ: Սակայն, կարծում եմ, որ ղարաբաղյան հակամարտության խաղաղ կարգավորումից հետո Կազմակերպությանն Ադրբեջանի անդամակցության ճանապարհին խոչընդոտներ նույնպես չեն լինի:  

Արդյո՞ք ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումը ՀԱՊԿ-ին Ադրբեջանի անդամակցությանը խանգարող միակ խոչընդոտն եք համարում:

Կարծում եմ, որ դա հիմնական խոչընդոտներից մեկն է: Նույնիսկ Ադրբեջանի հայտարարված՝ Թուրքիայի հետ մոտիկությունն ադրբեջանցիների համար առանձնակի ուրախության առարկա չէ: Բաքուն, իհարկե, 90-ական թթ. Թուրքիայի հետ համագործակցության վրա մեծ շեշտադրում էր անում, երբ Ռուսաստանն ադրբեջանական զինված ուժերի մարտունակության պահպանման համար գրեթե ռեսուրս չուներ: Սակայն, այժմ իրավիճակ զգալիորեն փոխվել է, և թուրքական դիկտատը, թուրքերի վերաբերմունքն ադրբեջանցիների նկատմամբ՝ որպես կրտսեր եղբայրների, Բաքվի ղեկավարությանը, մեղմ ասած, չի ուրախացնում:

Ցավոտ հարցի մասին. ո՞րն է Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ Ռուսաստանի միաժամանակյա ռազմական համագործակցության նպատակը: Ինչպիսի՞ն է դրա դերը Կովկասում ռուսական քաղաքականության ձևավորման հարցում:

Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ միաժամանակյա ռազմական համագործակցությունը Ռուսաստանի համար առաջին հերթին միանգամայն գիտակցված քաղաքականություն է: Իհարկե, դա պարզապես բիզնես չէ, ինչ թաքցնենք: Այո, Հայաստանը Ռուսաստանի դաշնակիցն է, բայց Ադրբեջանը՝ պոտենցիալ դաշնակից է: Կարծում եմ, որ վաղ թե ուշ Բաքուն նաև պաշտոնապես մեր դաշնակիցը կդառնա: Դա շատ կարևոր է: Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հակամարտությունը համարում ենք հակաբնական՝ գտնելով, որ այն կարելի է լուծել քաղաքական միջոցներով: Դրա համար, իհարկե, անհրաժեշտ է մի կողմ թողնել ծայրահեղական մոտեցումները:  Հայաստանի և Ադրբեջանի նկատմամբ Մոսկվայի որդեգրած ուղեգիծը միանգամայն մտածված է, իսկ Երևանին և Բաքվին սպառազինությունների միաժամանակյա մատակարարումներն այդ ուղեգծի մասն են հանդիսանում: Մենք չենք ցանկանում վանել Ադրբեջանին՝ տարածաշրջանային կարևոր պետությանը, վերածել այն հակառակորդի, հաշվի առնելով մեր ավանդական կապերը, Ռուսաստանն, իհարկե, չի ցանկանում: Մեզ համար թանկ են թե Հայաստանը, թե Ադրբեջանը: Այս առումով վստահ եմ, որ Ռուսաստանն ամեն բան կանի Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև լայնամասշտաբ ռազմական բախում թույլ չտալու համար: Տարածաշրջանը մեզ համար չափազանց կարևոր է, այդ պատճառով հեռանալ Հարավային Կովկասից Ռուսաստանն, իհարկե, չի պատրաստվում: