Ռուսաստանցի փորձագետ. Պարզվեց, որ Բելառուսի իշխանությունը չափազանց պարզունակ է բարդ հասարակության համար

Արմինֆո.Այն, ինչ տեղի է ունենում Բելառուսում, չպետք է շտապել որակել գունավոր հեղափոխության, դա ավելի շուտ, բողոքի շարժում է, որը հարուցված է ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին պատճառներով: Արմինֆո-ի թղթակցի հետ զրույցում այդպիսի կարծիք է հայտնել քաղաքագետ, Ռուսաստանի պետական համալսարանի դոցենտ, Ռուսաստանի միջազգային հարցերի խորհրդի փորձագետ Ալեքսանդր Գուշչինը։

"Այդ գործընթացների առաջին պատճառը հոգեբանական հոգնածությունն է մեկ մարդու 26-ամյա կառավարումից։ Հասկանալի է, որ այդ կառավարումը կրել և կրում է բավականին անհատականացված, որոշակի չափով ավտորիտար բնույթ։ Սա տոտալիտար ռեժիմ չէ, և այն չի թափանցում հանրային կյանքի բոլոր ոլորտները, բայց դա անձնավորված պատերնալիստական ռեժիմ է, որի հետ շփումից հասարակությունը որոշակիորեն հոգնել է", - կարծում է քաղաքագետը։

Ընդ որում, փորձագետը կարծում է, որ դա առաջին հերթին կապված է նրա հետ, որ սերունդներ են փոխվել, եւ այն, ինչ լավ էր 90-ականներին հասարակության հետ հաղորդակցվելու առումով, որտեղ Լուկաշենկոն մեծ արդյունքների է հասել հանցավորության դեմ պայքարում, եւ երկրի արդյունաբերական ներուժի պահպանման առումով, այսօր չի աշխատում: "Որքան էլ Լուկաշենկոյին հիմա քննադատեն, որ ահա համակարգը ցավալի է, և հակասություններ կան Ռուսաստանի հետ ԵԱՏՄ շրջանակներում, բայց այդ համակարգն ինչ-որ չափով նպաստել է սոցիալական կայունությանը, քանի որ ապահովել Է Բելառուսի բնակչության մեծամասնության զբաղվածությունը", - նշել է քաղաքագետը, հավելելով, որ բելառուսական գործարանների մեծ մասը աշխատուժի ավելցուկ ունի, ինչն արվում է սոցիալական կայունության պահպանման համար:

Ընդ որում, նա հավելել է, որ դրան զուգահեռ ի հայտ են եկել նոր հասարակական շերտեր՝ IT - ոլորտ, միջին քաղաքային դաս, եւ որպես արդյունք, տեղի է ունենում սերունդների դիմակայություն: "Այս պայմաններում, ինձ թվում է, իշխանությունը որոշ չափով դադարել է համապատասխանել այն բարդ հասարակական համակարգին, որն արդեն Բելառուսում  ձևավորվել է։ Այսինքն, պարզվեց, որ իշխանությունը շատ պարզունակ է ավելի բարդ հասարակության համար, և չկարողացավ գտնել շփման այդ կոմունիկացիոն կետերը։

Երկրորդ պահը սահմանադրական բարեփոխումների, կենտրոնացման  բարեփոխումների եւ կուսակցական կառույցների ձևավորմամբ  հավաքական ղեկավարության ուղղությամբ բարեփոխումների ուշացումն է, որոնք կարող են գաղութացնել հանրային տրամադրությունները, յուրաքանչյուրն իր տեսակի մեջ։ Նույնիսկ ավտորիտար ղեկավարության պահպանման դեպքում դա կարելի էր անել ավելի վաղ", - կարծում է Գուշչինը։

Երրորդ բացթողումը, փորձագետի կարծիքով, արտաքին քաղաքականությունն է, քանի որ վերջին շրջանում բելառուսական բազմավեկտորությունը փոխարինվել է ինչ-որ մարտավարական մանևրներով: "Եվ, որպես արդյունք, և Արևելքի, և Արևմուտքի արտաքին քաղաքական գործընկերները շատ բանով դժգոհ էին այդ մանևրներից։ Մենք տեսնում ենք, որ և ՛ Ռուսաստանում, և ՛ Արևմուտքում, մի շարք ԶԼՄ-ների եւ նրանց հետևում կանգնած կորպորատիվ կառուցվածքներ արտահայտում է բացահայտ հակալուկաշենկոյական դիրքորոշում։ Գերիշխում է այնպիսի դիսկուրս, որ Լուկաշենկոն չափազանց շատ է խոստացել, բայց քիչ է արել, և իրական առաջխաղացումներ չկան, այդ թվում և Միութենական պետության ձևավորման ուղղությամբ, այդ թվում նաև այն ճանապարհային քարտեզների առնչությամբ, որոնք Ռուսաստանն առաջարկում էր իր նախաձեռնությամբ ։ Այդ գործոնների ամբողջությունը խաղացել է իր դերը", - կարծում է ռուս փորձագետը։

Նրա խոսքով ՝ գոյություն ունի նաեւ մարտավարական գործոն, եւ ընտրություններից հետո քչերն են հավատացել, որ Լուկաշենկոն ստացել է ընտրողների 80 տոկոսի աջակցությունը: "Այլ բան է, որ ընդդիմությունը նախապես հակված է եղել ընտրությունների արդյունքները չճանաչելուն։ Բայց հայտարարված արդյունքը դարձավ որոշակի ձգան և հրահրեց հանրային ելույթներ, որոնց ականատեսը դարձանք ։  Հրահրել է նաև իշխանությունների չափից ավելի կոշտ արձագանքը դրանց ։ Իհարկե, եղել են սադրանքներ ընդդիմության կողմից, բայց այն փաստը, որ ցուցարարների նկատմամբ չափից ավելի ուժ է կիրառվել, վճռորոշ դեր է խաղացել՝ ոտքի հանելով այն աշխատաավորներին, որոնց մոտ թե սոցիալական, թե հոգեբանական հոգնածությունից է կենտրոնացել բողոքը, թե այդ անհամաչափ կոշտ միջոցների դեմ բողոքը ։ Այդ արտաքին ու ներքին միջոցների ամբողջությունն այնպես է դասավորվել, որ այսօր իշխանությունները բավականին դժվար կացության մեջ են հայտնվել", - նշել է քաղաքագետը, հավելելով, որ փողոցն այսօր գտնվում է ընդդիմության վերահսկողության տակ, և մարդիկ գնալով ավելի են շատանում։

Ընդ որում, Գուշչինը կարծում է, որ հաշվի առնելով Արեւմուտքից գործադրվող ճնշումը, դժվար կլինի զսպել բարդ իրավիճակը, չնայած այն բանին, որ Բելառուսի նախագահը հայտարարել է սահմանադրական բարեփոխումներից հետո ընտրություններ անցկացնելու պատրաստակամության մասին, ինչը դժվար թե բավարարի ընդդիմությանը:

Քաղաքագետը նաև համոզված է, որ Ռուսաստանը ճիշտ է վարվում ՝ իրավիճակին միջամտելու բացահայտ քայլեր չձեռնարկելով ։ Նա փաստել է, որ ՌԴ նախագահը Գերմանիայի կանցլերի հետ զրույցում ևս այսօր ընդգծել Է Բելառուսի ներքին գործերին արտաքին միջամտության անթույլատրելիությունը: "Բայց արտաքին միջամտությունն Արևմուտքից, առաջին հերթին Լիտվայից և Լեհաստանից ակնհայտ երևում է ։ Այն, իհարկե, քողարկված է սոցիալական ուղղվածության տակ ՝ առանց ակնհայտ հակառուսական տրամադրությունների, բայց հեռանկարում որոշակի շրջանակների քմահաճ ձգտում կա, և այդ ռիսկը կա, ապագա աշխարհաքաղաքական վեկտորը վերաձևակերպելու ռիսկ ։ Բնականաբար, աստիճանաբար, քանի որ գունավոր հեղափոխությունները չեն հանգեցնում արտաքին քաղաքական վեկտորի միանգամից փոփոխությունների՚- ընդգծել է Գուշչինը։

Նրա խոսքով, հենց նույն Հայաստանում, օրինակ, չի կարելի ասել, որ արտաքին քաղաքական գիծը կտրուկ փոխվել է, բայց, ընդհանուր առմամբ, որոշակի փոփոխություններ կան եւ հասարակության, եւ երիտասարդության շրջանում՝ Ռուսաստանի նկատմամբ: Երկարաժամկետ հեռանկարում հասարակական տրամադրությունները կարող են փոխվել, քանի որ հավաքվածների մեջ շատ են նրանք, ովքեր ռուսամետ չեն, եւ դա վերաբերում է, առաջին հերթին, միջին խավին, քաղաքային երիտասարդությանը:

Քաղաքագետն այդ գործընթացներում որոշակի քաղաքական ռիսկեր է տեսնում։ Ընդ որում, նա համոզված է, որ այսօր ազգային երկխոսության նկատմամբ այլընտրանք չկա, բայց հարց է առաջանում, թե ով է դա անելու։ Գուշչինը նաեւ կարծում է, որ շատ բան կախված կլինի նրանից, թե կկարողանան արդյոք Լուկաշենկոյի կողմնակիցները, որոնք քիչ չեն, իհարկե, ոչ 80 տոկոս, բայց 40-50 տոկոս, համախմբվել: Նրա խոսքով, նրանք այսօր լուրջ պարտվում են փողոցում և ընդդիմությունում։

"Սկզբունքորեն, միութենական պետության համար դա լուրջ ռիսկ է, և ամեն ինչ կախված կլինի քաղաքական իրավիճակի հետագա զարգացումից ։ Եվ այստեղ կարևորն այն է, թե որքանով արտաքին գործընկերները, առաջին հերթին, Ռուսաստանը, Գերմանիան և Չինաստանը, կկարողանան որոշակի փոխհամաձայնության հասնել Բելառուսի ապագայի շուրջ, այն առումով, թե ինչպես են նրանք կառուցելու իրենց գիծը ԲՀ - ում ապագա բարեփոխումների վերաբերյալ", - նշել է նա, համոզմունք հայտնելով, որ արտաքին մյուս գործընկերները, ինչպես, օրինակ, Լիտվան և Լեհաստանը, ավելի ապակառուցողական դեր են խաղում ։

Ընդ որում, Գուշչինը համոզված է, որ Բելառուսում այդ գործընթացներից հետո, եթե Լուկաշենկոն մնա, ոչ մի բազմավեկտորության մասին խոսել պետք չէ, շատ բան կախված կլինի նրանից, թե կհաջողվի արդյոք պահպանել ուժային ուղղահայացը երկրում, սակայն նախկին ազդեցությունը նա չի ունենա: Ազգային երկխոսությունը երկրում, այսպես թե այնպես, կբերի քաղաքական համակարգի փոփոխության։

Միեւնույն ժամանակ, Գուշչինը կարծում է, որ Բելառուսի ներքաղաքական գործընթացները կազդեն ինտեգրացիոն նախագծերի վրա, որոնց մասնակցում է Մինսկը, քանի որ դրան զուգահեռ կփոխվի բելառուսական տնտեսությունը: "Սակայն, ասել, որ դա ինչ-որ կրիտիկական հարված կհասցնի Եվրասիական տնտեսական միությանը, չի կարելի, քանի որ նույնիսկ Ռուսաստանի հետ կապերի տեսանկյունից բելառուսական տնտեսությունն այնքան է փոխկապակցված, որ ցանկացած փոփոխություն երկարաժամկետ բնույթ կկրի, և կտրուկ փոփոխությունները կհանգեցնեն բելառուսական տնտեսական համակարգի կոլապսի", - ամփոփել է փորձագետը:

Նշենք, որ ընդդիմության զանգվածային բողոքի ակցիաները սկսվել են ամբողջ Բելառուսում օգոստոսի 9-ին, նախագահական ընտրություններից հետո. ԿԸՀ-ի տվյալներով, հաղթել է գործող նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոն՝ ձայների 80,1 տոկոսով: