Չորեքշաբթի, 29 Հունիսի 2016 03:16

 Ադրբեջանի նախագահի աշխատակազմի քաղաքական հարցերի բաժնի վարիչ Նովրուզ Մամեդովը հայտարարեց, թե Պետերբուրգում հակամարտության փուլային կարգավորման շուրջ պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել: Ինչից հետո ՌԴ ԱԳՆ` ի դեմս Մարիա Զախարովայի, հայտարարեց, թե Սանկտ Պետերբուրգի հանդիպման բոլոր արդյունքներն արտացոլված են պաշտոնական մամուլի հաղորդագրությունում: Այդ հակասականությունից ստեղծվում է տպավորություն, որ հետապրիլյան շրջանում գործընթացի օրակարգն, ըստ էության, չի փոխվել, և Պետերբուրգում Ռուսաստանի միջնորդությամբ ընդամենը շարունակվել է բանակցային գործընթացի իմիտացիա: Թե՟ Դուք հակառակ կարծիքի եք:

 

Կարծում եմ, որ պաշտոնական Բաքվի սադրած ապրիլյան պատերազմը պետք է փոխի բանակցային գործընթացի տրամաբանությունը: Բանակցությունների շարունակումը նախկին հունով վնասակար է ինչպես ղարաբաղյան հակամարտության հայկական կողմերի, այնպես էլ տարածաշրջանում խաղաղության պահպանման համար: Ուստի` հարկավոր են միջնորդների  նոր իրատեսական առաջարկություններ, իսկ Ադրբեջանը, որպես մեղանչած կողմ, պետք է ընդունի խաղի նոր կանոնները:

 

Արդյո՟ք Դուք հնարավոր եք համարում, գործնականում, հրադադարի ռեժիմի նկատմամբ վերահսկողության և սահմանային միջադեպերի հետաքնության ներդրումը:  Արդյո՟ք դրանում շահագրգռված են համանախագահող բոլոր երեք երկրները:

 

Սանկտ Պետերբուրգում ընդունված երեք նախագահների համատեղ հայտարարությունը, որում խոսք է գնում հակամարտության գոտում դիտորդների թվի մեծացմանը կողմերի համաձայնության մասին, դրական քայլ է, սակայն, բնավ` ոչ բավարար: Ակնհայտ է, որ առանց հրադադարի ռեժիմի նկատմամբ մշտական վերահսկողության միջազգային մեխանիզմի և սահմանին միջադեպերի հետաքննության մեխանիզմի ներդրման չի կարելի ակնկալել ադրբեջանական կողմի սադրանքների դադարեցում: Հանդիպումից հետո Ադրբեջանի իշխանությունները, ընդհանրապես, հայտարարեցին, որ դիտորդների թիվը կարող է ավելացվել 6-8-ով: Միանգամայն ակնհայտ է, որ ԵԱՀԿ աշխատակիցների այդպիսի թվով անհնար է կազմակերպել մշտական դիտարկում: Այդպիսով` Բաքուն, փաստորեն, խոչընդոտում է հրադադարի ռեժիմի նկատմամբ վերահսկողության արդյունավետ մեխանիզմի հաստատմանը և հրաժավում քնարկել առաջնագծում միջադեպերի հետաքննության մեխանիզմի ստեղծումը: Դա նշանակում է, որ Բաքվում մտադիր են այսուհետև էլ անպատիժ շարունակել իրենց ռազմական դիվանագիտությունը կամ ուժային քաղաքականությունը: Վերը նշված երկու մեխանիզմների ներդրման գործում առավել շահագրգռվածություն են դրսևորում ամերիկացիները: Ուզում եմ հիշեցնել ԱՄՆ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատի արտաքին կապերի հանձնաժողովի ղեկավար Էդ Ռոյսի և Էլիոտ Էնգելի նախորդ տարվա  նախաձեռնության մասին, որը պաշտպանել էին 80 կոնգրեսականներ և ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը: Հենց կոնգրեսականների առաջարկած երեք քայլերը թույլ կտան կարճաժամկետ հեռանկարում ապահովել ռազմական գործողությունների դադարեցում և պահպանել կայունություն, իսկ երկարաժամկետ հեռանկարում` նպաստել տարածաշրջանում  համընդգրկուն և հաստատուն խաղաղության ապահովմանը: Մասնավորապես, կողմերը պետք է ստորագրեն համաձայնագիր զորքերի շփման գծից դիպուկահարների հետ քաշման շուրջ, պետք է տեղադրվի տեխնիկա, որը կորոշի հրադադարի ռեժիմը խախտողին, ինչպես նաև պետք է ավելացվի ԵԱՀԿ դիտորդների թիվը շփան գծի ողջ երկայնքով` հրադադարի ռեժիմի նկատմամբ վերահսկողության բարելավման համար:

 

Ռուսաստանի դերն ապրիլյան մարտական գործողությունների կասեցման գործում և Պետերբուրգում Հայաստանի ու Ադրբեջանի նախագահների` ՌԴ պաշտոնակցի մասնակցությամբ կանոնավոր հանդիպումների անցկացման շուրջ ձեռք բերված պայմանավորվածությունն էապես բարձրացրեցին ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործում ռուսական միջնորդության աստիճանը: Ձեր կարծիքով, որքանո՟վ է դա բխում Երևանի և Ստեփանակերտի շահերից:

 

Ապրիլյան պատերազմը դադարեցնելու գործում Ռուսաստանի ակտիվ դերը` որպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկրներից մեկի, կարելի է բացատրել այն հանգամանքով, որ «Մինսկի եռյակում» միայն Մոսկվան գործուն լծակներ ունի ղարաբաղյան հակամարտության տարածաշրջանում նման հարցեր լուծելու համար: Իրոք, ՌԴ ղեկավարի մասնակցությամբ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման շուրջ կանոնավոր շփումներ անցկացնելու շուրջ Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների պայմանավորվածությունը մեծացնում է Ռուսաստանի դերը: Սակայն, կարծիքների փոխանակման նոր ձևաչափը, ի լրումն ԵԱՀԿ ՄԽ աշխատանքին, կարող է արդյունավետռ լինել` քննարկումներին ԼՂՀ ղեկավարի մասնակցության դեպքում: Իսկ, ընդհանուր առմամբ, Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության բոլոր երեք կողմերին ձեռնտու է հաշվեկշռված միջնորդությունը, որն ապահովում է ԵԱՀԿ ՄԽ ձևաչափը:

 

Ձեր կարծիքով, ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործում ո՟ր նոր մշակումներն ու մոտեցումներն են վերածվել բանակցային գործընթացի անհրաժեշտ համալրման` ապրիլյան պատերազմից հետո:

 

Վիեննայի և Սանկտ Պետերբուրգի հետապրլիլյան հանդիպումների արդյունքների վերաբերյալ հրապարակված հայտարարությունների հիման վրա կարելի է ենթադրել, որ բանակցությունների ընթացքում առաջնությունը տրվում է իրադրության կայունացմանը հակամարտության գոտում և հետո միայն` բանակցային գործընթացի առջախաղացմանը: Այսինքն, միջնորդները և Հայաստանի ու Ադրբեջանի նախագահները, համենայն դեպս, հայտարարությունների մակարդակով, կարծում են, որ առանց հրադադարի ռեժիմի հուսալի ամրապնդման և վստահության միջոցների իրագործման անհնար է համաձայնության  հասնել քաղաքական հարցերի շուրջ: Իսկ իրականում մենք տեսնում ենք  ադրբեջանական կողմի դիմադրությունն այն մեխանիզմների ներդրմանը, որոնք կապահովեին տարածաշրջանային կայունություն: