Ուրբաթ, 3 Ապրիլի 2015 08:06

Պրն. Արեշև, ՀՀ նախագահը, վերջերս ելույթ ունենալով Երևանում մեդիաֆորումի ժամանակ, հայտարարեց, որ անհանգստացած է Ադրբեջանին ռուսական սպառազինության վաճառքով, և որ այդ խնդիրը պետք է լուծվի: Արդո՞ք հայկական կողմն այս իրավիճակի վրա ազդելու ինչ-որ լծակներ ունի, և ինչպե՞ս կարելի է ընդհանուր առմամբ մեկնաբանել նախագահի այդ հայտարարությունը, եթե հաշվի առնենք, որ մինչ այժմ նա սովորաբար լռության էր մատնում այդ թեման:

 

Վերջին շաբաթներին սպառազինությունների մատակարարումների թեման սկսել է ավելի հաճախ հնչել, ինչը, ըստ երևույթին, պայմանավորված է նաև Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության տարածաշրջանում սրված իրավիճակով: Ակնհայտ է, որ պաշտոնական Բաքուն իր նկատառումներն ունի հայկական կողմի նկատմամբ մշտական ճնշում գործադրելու համար, և, ինձ չի թվում, թե «զենքի շուրջ՚ Մոսկվայի և Բաքվի միջև համագործակցությունն այստեղ հիմնական գործոն է: Այս առնչությամբ կցանկանայի նշել, որ ինչպես Երևանի, այնպես էլ Բաքվի հետ Մոսկվայի ռազմատեխնիկական փոխգործակցություն եղել է նաև նախորդ տարիներին, սակայն զոհերի թիվն առաջնագծում կտրուկ ավելացել է վերջին ամիսներին:

 

Կարծում եմ`առկա հարցերի լուծման հիմնական միջոցը Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև համակարգային քաղաքական երկխոսությունն է, այդ թվում` բարձրագույն մակարդակով,  ինչպես նաև կառավարությունների, խորհրդարանների, քաղաքացիական հասարակության կառույցների մակարդակով: Այդ առումով դեռ շատ բան կա անելու, սակայն երկկողմ շփումների աշխուժացումն ակնհայտ է: Եվ, անշուշտ, դա դուր է գալիս ոչ բոլորին:

 

ԵՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցման կարևոր շարժառիթներից մեկն անվտանգության բաղադրիչն էր: Սակայն, հունվարից սկսած`ղարաբաղյան հակամարտության գոտում լարվածությունը չի դադարում, ինչը հաղթաթուղթ է դարձել ԵՏՄ հակառակորդների ձեռքում: Ի՞նչ դիտարկումներ ունեք այս առնչությամբ:

 

Իրոք, վերջին ժամանակներս Հայաստանում տագնապալի միտում է նկատվում, երբ մի շարք հրապարակումների հեղինակներ ոչ միայն անվտանգության հետ կապված խնդիրները, այլ նաև սոցիալ-տնտեսական անկայուն վիճակը վերագրում են  բացառապես Եվրասիական տնտեսական միությանը Հայաստանի միացման փաստին: Սակայն, նրանք, ովքեր նման կերպ են մտածում, երեսպաշտություն են անում: ԵՏՄ-ին ինտեգրման Հայաստանի ուղեգծի քննադատները որպես այլընտրանք առաջարկում են ավելի սերտ ինտեգրում եվրոպական հարևանության համակարգին և անվտանգության հյուսիսատլանտյան կառույցներին, ինչը ենթադրում է գործընկերություն Թուրքիայի հետ: Սակայն, այդ ամենի հնարավոր հետևանքները տեսանելի են`թեկուզ ներկայիս Բուլղարիայի օրինակով: Կարծում եմ, ակնհայտ է, որ Հարավային Կովկասում գոյություն ունեցող անվտանգության համակարգի արմատական բեկում հնարավոր կլինի միայն Հայաստանի ղեկավարության կողմից ղարաբաղյան հարցի լուծման այնպիսի սխեմայի ընդունման դեպքում, որը կբխի պաշտոնական Բաքվի տրամաբանությունից: Այդ մասին բացահայտ ասել չի ստացվում, դրա համար էլ հորինվում են իրականությունից կտրված տարատեսակ սխեմաներ:

Ոչ պակաս մտահոգիչ են նաև հայ հասարակությունում քաղաքական կամ այլ հատկանիշով պառակտում մտցնելու փորձերը, ինչը հակասում է Ռուսաստանի շահերին, քանի որ ապակայունացնում է իրավիճակը տարածաշրջանում /այդ թվում`ղարաբաղյան հակամարտության ՙապասառեցման՚ միջոցով/:

 

Ռուսաստանը շարունակելու է աջակցել Հայաստանին`ինչպես երկկողմ հարաբերությունների շրջանակներում, այնպես էլ  Եվրասիական տնտեսական միության կանոններին ադապտացման գործընթացում: Ըստ որում, ԵՏՄ շրջանակներում Հայաստանը շարունակում է մնալ ինքնուրույն պետություն, որը ձևավորում է բարենպաստ տնտեսական մթնոլորտ և իրականացնում համատեղ նախագծեր, այդ թվում`արևմտյան, չինական և այլ ներդրողների հետ: Իհարկե, մակրոտարածաշրջանային ինտեգրացիոն միավորումներին մասնակցությունը ենթադրում է այդ թվում`պետական ինքնիշխանության որոշակի մասի փոխանցում անդրազգային մարմիններին /ԵՏՄ-ում, ի դեպ, շատ ավելի փոքր մասի, քան ԵՄ-ում/, բայց միաժամանակ թույլ դաշնակիցներ Ռուսաստանին հազիվ թե պետք են:

 

Պետդեպարտամենտի ներկայացուցիչները կոչ են անում Հայաստանին, որպես ՙհումանիտար ժեստ՚, ազատ արձակել ադրբեջանցի 2 դիվերսանտներին: Ձեր կարծիքով, դրանք հերթապահ հայտարարություններ են, թե այստեղ Երևանի նկատմամբ ճնչման ինչ-որ նախադրյալներ են թաքնված:

 

Ամերիկացիները տարավեկտոր ազդակներ են հղում, որոնք կարելի է թե’ որպես աջակցություն, թե’ որպես ճնշում մեկնաբանել: Երևանի և Ստեփանակերտի, ինչպես նաև Բաքվի նկատմամբ ճնշումը, անշուշտ, կշարունակվի իրականացվել`ինչպես ՙփափուկ՚, այնպես էլ ՙկոշտ՚ մեթոդների կիրառմամբ`ելնելով այս կամ այն երկրի որոշակի խնդիրներից:

 

Արդյո՞ք Ռուսաստանի դիրքորոշումը չափազանց իներտ չեք համարում ղարաբաղյան հակամարտության գոտում իրավիճակի սրման պայմաններում: Ինչու՞ Մոսկվան, օրինակ, հանդես չի գալիս հակառակորդի տարածքում հայտնված երկու հայ զինծառայողներին վերադարձնելու աջակցությամբ`որպես հումանիտար ժեստ:

 

Կարծում եմ, որ Ռուսաստանը կարող էր հանդես գալ հումանիտար բնույթի նախաձեռնություններով, որոնք կոչված են թեկուզ մասամբ կայունացնել իրավիճակը հակամարտության գոտում: Իրոք, խոսքը կարող է վերաբերել թե’ գերիներին վերադարձնելու հարցում աջակցությանը /ըստ որում, խոսքը, իհարկե, չի վերաբերում դիվերսանտներին և ահաբեկիչներին/ թե’ հրադադարի խախտման դեպքերի մոնիտորինգի մեխանիզմների կատարելագործմանը:

 

Հնարավոր է, ՙկովկասյան ուղղությամբ՚ Մոսկվայի դիվանագիտական ակտիվության փոքր-ինչ կաշկանդվածության պատճառը բազմաթիվ այլ մարտահրավերների առկայությունն է, ինչպես նաև ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահի կարգավիճակը, ինչը ենթադրում է գործողություններ որոշակի շրջանակներում: Այնուամենայնիվ, ղարաբաղյան խնդրի լուծման հարցում ավելի ակտիվ դիրքորոշումը, կարծում եմ, ժամանակի թելադրանք է: