Չորեքշաբթի, 12 Մարտի 2014

 

Պրն. դեսպան, Ձեր երկիրը դժվար ժամանակներ է ապրում, վերջինիս վրա են սևեռված ողջ քաղաքակիրթ աշխարհի հայացքները, ընթանում է տեղեկատվական կոշտ պատերազմ:
Ձեր
կարծիքով,
որո՞նք
են
իշխանության
դեմ
ապստամբած
Ուկրաինայի
ներկայիս
ճգնաժամի
խորքային
պատճառները:

 

Իշխանության ամբողջական վերաբեռնման նպատակով վերջինիս դեմ ապստամբած Մայդանի հիմնական շարժիչն Ուկրաինայի հասարակական-քաղաքական կյանքի աղետաբեր վիճակն էր: Իշխանության բոլոր կառույցները ներթափանցած համակարգային կոռուպցիան, տնտեսության
կլանայնությունը,
կաշառակերությունը,
հովանավորչությունը
քայքայել
են
երկիրը`տնտեսական
աղետի
եզրին,
նախադեֆոլտային
վիճակի
հասցնելով:
Այժմ
մասնագետները,
այդ
թվում`արևմտյան,
հաշվել
են,
որ
երկրից
օֆշորային
գոտիներ
է
դուրս
բերվել
շուրջ
$70 մլրդ
բյուջետային
գումար:
Օգտագործվել
են
պետական
կապիտալի
և
նույնիսկ
ոսկեարժութային
պահուստների
դուրս
բերման
տարբեր
մեթոդներ
ու
սխեմաներ::

Իշխանության վերին էշելոնի ներկայացուցիչները բացահայտ կերպով
վերահսկել
և
կերակրվել
են
տնտեսության
մի
շարք
ոլորտներից:
Տիրել
է
անպատժելիության,
ամենաթողության
մթնոլորտ:
Նշանակվել
են
նախարարներ,
գերատեսչությունների
ղեկավարները,
ովքեր
շահադիտական
նպատակներով
օգտագործել
են
իրենց
ծառայողական
բարձր
դիրքը
սեփական
հարստացման
նպատակով:
Բնական
է,
որ
հասարակայնությունը
վրդովվել
է,
և,
վերջիվերջո,
ապստամբել
այդ
ամենաթողության
դեմ:
Այդ
պաստճառով
Մայդանը
պարզապես
հրապարակ
բառի
հոմանիշ
չէ,
Մայդանը
հասարակ
անուն
է
դարձել
բոլորի
համար,
ովքեր
պայքարում
են
ազատ
կյանքի,
իրենց
իրավունքների
համար:
Իշխանությունը
մարդկանց
հասցրել
է
այն
բանին,
որ
նրանք
արդեն
ստիպված
էին
հեղափոխության
դուրս
գալ`քաղաքական
պահանջներով:
Բնականաբար
դրանից
օգտվել
են
նաև
որոշակի
ապակառուցողական
ուժեր,
անջատվողականներ,
որոնք
գործել
են`ՙկեղտոտ
ջրում
ձուկ
բռնելու՚
սկզբունքով:
Ղրիմի
իրավիճակը
դրա
վառ
վկայությունն
է:

 

Ղրիմում իրավիճակը շատ բարդ է, և Ուկրաինան կարող է կորցնել այն հանրաքվեից հետո:

 

Ղրիմը, Ուկրաինայի Սահմանադրության համաձայն, Ինքանավար
Հանրապետություն
է
վերջինս
կազմում:
Հանրաքվե
նշանակելը,
միավորվելու
համար
ռուսական
իշխանությանը
դիմելը
ՂԻՀ
իրավասության
մեջ
չի
մտնում:
Որևէ
նորմատիվ
փաստաթղթով
դա
չի
նախատեսվում:
Այդ
պատճառով
հանրաքվեի
անցկացումը,
այն
էլ
նման
հապճեպ
կերպով,
/ի
սկզբանե
խոսքը
վերաբերում
էր
մայիսի
25-ին,
այնուհետև
կանգ
առան
մարտի
30-ի
վրա,
հետո
ընդհանրապես
որոշեցին
չսպասել
ու
անցկացնել
այն
մարտի
16-ին/
անհեթեթություն
է:
Այնուհետև
ընդունվեց
Ղրիմի
անկախության
մասին
հռչակագիր,
անմիջապես
սկսեցին
քննարկել
ռուբլու
գոտի
մտնելու
հարցը
և
այլն:
Շարժառիթները
հասկանալի
են,
բայց
այս
ամենը
հիշեցնում
է
երեկ
ծանոթացած
երիտասարդ
զույգի,
որն
արդեն
այսօր
իր
առաջնեկի
անունն
է
ընտրում:
Գոյություն
ունի
նորմատիվ-իրավական
բազայի
մասին,
որն
անտեսվում
է:
Այդ
պատճառով
միջազգային
հանրությունը,
հեղինակավոր
միջազգային
կազմակերպությունները`
ՄԱԿ,
ԵՄ,
ԵԱՀԿ
և
այլն,
բացարձակապես
չեն
ընդունում
այդ
հանրաքվեի
անցկացումը:
Իսկ
շատ
պետությունների
առաջնորդներ
և
Ուկրաինայի
Գերագույն
ռադան
պաշտոնապես
հայտարարել
են
և
որոշում
կայացրել,
որ
մտադիր
չեն
ճանաչել
նման
հանրաքվեն,
որ
դա
վտանգավոր
անօրինական
քայլ
է:
Մինչև
հանրաքվեի
անցկացումը
հարկավոր
է
նստել
բանակցությունների
սեղանի
շուրջ,
քննարկել
խնդիրը,
եթե
անհրաժեշտություն
կա`
ընդլայնել
ինքնավարության
լիազորությունները,
հնարավոր
է,
այդ
նոր
լիազորություններում
ներգրել
հանրաքվեի
անցկացման
հնարավորությունը`
հանգիստ
իրադրությունում,
առանց
տեղեկատվական
ճնշման
Ղրիմի
բնակիչների
իրական
կարծիքն
իմանալու
նպատակով:
Միջազգային
նման
պրակտիկա
գոյություն
ունի,
բայց
այն
պետք
է
իրավաբանորեն
հիմնավորված
և
կանոնակարգված
լինի:

 

Ըստ էության, Ուկրաինայում գտնում են, որ միջազգային իրավունքի երկու հիմնարար սկզբունքների` ժողովուրդների ինքնորոշման
իրավունքի
և
սահմանների
անխախտելիության
սկզբունքների
շուրջ
կարելի
է
բանակցել
և
պայմանավորվել:

 

Իհարկե, պայմանավորվել կարելի է և անհրաժեշտ է` իրավական դաշտի շրջանակներում: Տվյալ դեպքում
ես
խոսում
եմ
Ուկրաինայի
գործող
սահմանադրության
շրջանակների
և
այն
նորմատիվ
փաստաթղթերի
կատարման
մասին,
որոնք
ընդունվել
են
երկրի
կողմից:

 

Ըստ երևույթին, որովհետև Ղրիմը ռուսական պատմության մասն է կազմում, փաստորեն ոչ հեռու անցյալում Ուկրաինային հանձնված երկրամաս, և, վերջիվերջո, այն 
Ռուսաստանի
Սևծովյան
նավատորմի
պատմական
բազան
է,
որը
վերահսկում
է
Սև
ծովը`
դրանից
բխող
բոլոր
հետևանքներվ:  

 

Դա, իրոք, այդպես է, և այդ պատճառով Ղրիմն ինքնավարության լիազորություններ ունի, և Ղրիմի
բնակչության
մեծ
մասը
ռուսախոս
է:
Այսօր
Ղրիմը
բազմազգ
ինքնավար
հանրապետություն
է,
բոլոր
ղրիմցիները
հիանալի
խոսում
են
ռուսերեն
լեզվով,
իսկ
ովքեր
ցանկանում
են
խոսել
ղրիմաթաթարերեն,
ուկրաիներեն,
հայերեն,
հունարեն,
գերմաներեն,
այս
հարցում  չի եղել և չկա խտրականության որևէ տարր:
Այդ
պատճառով
այն
աղմուկը,
որը
բարձրացրել
են
այսօր
օտարերկրյա
որոշ
քաղաքական
գործիչներ
ռուսալեզու
բնակչության
իրավունքների
իբր
խախտման
առնչությամբ,
բացարձակապես
ոչ
հավաստի
տեղեկատվություն
և
շահարկում
է:
Չգիտես
ինչու,
Ուկրաինայի
անկախության
22 տարիներին
նման
հարցեր
երբեք
չեն
առաջացել,
այլ
դրանք
ծագել
են
արդեն
Մայդանից
հետո:

 

Ես բազմաթիվ հետաքրքիր վերլուծական հոդվածներ եմ ընթերցել Ուկրաինայի իրավիճակի առնչությամբ, որոնք ճգնաժամի
կարգավորման
բավականին
խելացի
բաղադրատոմսեր
էին
պարունակում:
Առաջարկվում
էր
նստել
բանակցությունների
սեղանի
շուրջ
և
քննարկել
պայմանները,
ըստ
որոնց`
Ուկրաինան,
օրինակ,
ձեռնպահ
կմնա
ԵՄ
հետ
Ասոցացման
համաձայնագրի
ստորագրումից
կամ
կհրաժարվի
ռազմական
դաշինքների
մեջ
մտնելուց:

Կամ Սևաստոպոլում Սևծովյան նավատորմի բազավորման միջազգային երաշխիքներ կստեղծվեն և այլն:

 

Լիովին համաձայն եմ նման հարցադրմանը: Ուկրաինայի իրավիճակի կայունացման համար անհրաժեշտ են, իհարկե, փոխզիջումներ, դիվանագիտական լուծումներ,
բայց
դրա
համար
առնվազն
պետք
է
բանակցությունների
սեղանի
շուրջ
նստել:
Մոսկվային
այդ
կոչն
է
անում
Ուկրաինայի
նոր
կառավարությունը:
Վերջինս
դիմել
է
նաև
միջազգային
կառույցներին,
որոնց
անդամ
է
Ռուսաստանը:
Եվ
նոր
վարչապետ
Արսենի
Յացենյուկը
հայտարարել
է,
որ
իշխանությունները
պատրաստ
են
երկխոսության,
բայց
Ռուսաստանը
հրաժարվում
է
բանակցությունների
սեղանի
շուրջ
նստել
մեր
երկրի
նոր
իշխանության
հետ:

 

Չե՞ք կարծում արդյոք, որ Գերագույն ռադայի հապճեպությունը, որն ընդունեց
ՙլեզվի
մասին՚
նոր
օրենքը,
որոշակի
բացասական
ֆոն,
առիթ
ստեղծեց
ուլտիմատումների
համար:

 

Այո, դրան չի կարելի չհամաձայնել: Ուկրաինայի նախագահի պաշտոնակատարն արդեն հայտարարել
է,
որ
ֆորս-մաժորային
իրավիճակում
ընդունված
այդ
օրենքը
չի
ստորագրվի,
և
որ
հիմա
խորհրդարանում
ստեղծված
է
աշխատանքային
խումբ,
որը
կզբաղվի
թե’
լեզուների,
թե’
ազգային
մշակույթների
փոխհարաբերությունները
կանոնակարգող
նոր
օրենքի
մշակմամբ:
Բոլոր
գիտակցում
են,
որ
Ուկրաինան
բազմազգ
պետություն
է:
Ուկրաինան
ամենևին
միայն
ուկրաինացիները
չեն.
դա,
իհարկե,
ռուսներն
են,
թաթարները,
հույները,
հայերը,
հրեաները,
ադրբեջանցիները,
լեհերը
և
տասնյակ
այլ
ազգություններ:
Այդ
պատճառով
հարկավոր
է
մշակել
այնպիսի
օրենքներ
և
կանոներ,
որոնցով
ապրում
է
ողջ
քաղաքակիրթ
աշխարհը:
Որպես
Ուկրաինայի
համար
օրինակ`
նշեմ
Շվեյցարիան
և
Բելգիան,
որտեղ
երկու-երեք պաշտոնական
լեզու
կա:
Դա
շատ
զգայուն
հարց
է,
և
դրան
պետք
է
մոտենալ
իրավական
տեսակետից`օգտագործելով
համաշխարհային
առաջատար
փորձը:
Սակայն,
ես
չէի
ասի,
թե
այդ
խնդիրն
այդքան
սուր
էր
մեզ
մոտ:
Մեզ
մոտ
միմյանց
հետ
հաշտ
ապրում
են
բոլոր
ազգությունները,
և
քսենոֆոբիայի
և
ազգային
ատելության
դրսևորման լուրջ խնդիր չի եղել երկար տարիներ: Հայերն, օրինակ, դարեր շարունակ Ուկրաինայում զգում են իրենց ինչպես տանը`պահպանելով մշակույթը, կրոնը, լեզուն, եկեղեցիները, դպրոցները խիտ բնակության վայրերում: Եվ այն փաստը, որ Մայդանում զոհվել են ազգությամբ հայ Ուկրաինայի քաղաքացիներ, վկայում է այն մասին, որ այդ մարդիկ անտարբեր չեն եղել իրենց երկրի ճակատագրի հանդեպ:

 

Չէի ցանկանա, պրն. դեսպան, հարցնել Ձեզ ԱՊՀ ճակատագրի մասին. կազմակերպության, որը կարող էր որոշակի դեր խաղալ Ուկրաինայի շուրջ լարվածության թուլացման գործում: Արդյո՞ք չի փոխվել նոր պաշտոնական Կիևի դիրքորոշումն ԱՊՀ նկատմամբ:

 

Կարծում եմ` ԱՊՀ-ն պետք է առաջինն արձագանքեր Ուկրաինայի իրավիճակին, և ավելի արագ, քան ՄԱԿ-ը, ԵԱՀԿ-ն կամ միջազգային այլ կազմակերպություններ, քանի որ հակամարտությունը բռնկվել է Համագործակցության տարածքում:Օրինակ` ԵԱՀԿ գործող նախագահը հայտարարություն է արել, որում ընդգծել է մարտի 16-ին Ղրիմում ՙհանրաքվեի՚ անցկացման և Ղրիմի անկախության ճանաչման անօրինականությունը: Նա հակամարտության բոլոր կողմերին կոչ է արել ձեռնպահ մնալ Ղրիմում չարտոնված գործողություններին աջակցելուց և բացառել ՙհանրաքվեի՚ ընթացքում ԵԱՀԿ`դիտորդական աշխատանքներում ներգրավման հնարավորությունը`նկատի ունենալով այդ միջոցառման հակասահմանադրականությունը: Ուկրաինան շարունակում է հաջողությամբ աշխատել ԱՊՀ կառույցներում`իհարկե, տարակուսելով Համագործակցության արձագանքի բացակայության առնչությամբ, որի տարածքում նման խորը ճգնաժամ է տեղի ունեցել: ԱՊՀ-ն պետք է անհապաղ արձագանքի դրան`առնվազն հավաքելով արտաքին քաղաքական գերատեսչությունների ղեկավարներին, ովքեր կարող էին միասին քննարկել խնդիրները, փորձել լուծումներ գտնել, իրենց տեսակետը հայտնել, փոխզիջումներ առաջարկել կողմերի համար:

 

 Ուզում եմ հարցնել Ձեզ ՄՄ-ի և ԵՄ հետ Ասոցացման համաձայնագրի մասին: Եվ’ մեկ, և’ մյուս կառույցը հայտարարում է, որ երբեք ընտրության խնդիր չի դրել թե’ Ուկրաինայի, թե’ Հայաստանի առջև` ՙկամ-կամ՚ սկզբունքով: Սա դիվանագիտական հնա՞րք է, թե՞ այդ ՙկամ-կամն՚ իրականում չի եղել:

 

Ուկրաինայում ճգնաժամի առաջացման գործոններից մեկը, անշուշտ, ԵՄ հետ Ասոցացման համաձայնագրի ստորագրումից Կիևի հրաժարվելն էր: Սոցիոլոգիական հարցումներն Ուկրաինայում ցույց են տվել, որ բնակչության մեծ մասը հանդես է գալիս եվրոպական ինտեգրման օգտին, և նախագահը գիտեր այդ տրամադրությունների մասին: Իսկ երբ Վիլնյուսում նա հրաժարվեց այն ստորագրել, այդ գործոնը բողոքական շարժման շարժառիթներից մեկը հանդիսացավ: AA և DCFTA ստորագրումն Ուկրաինայի ներքին խնդիրները` ոչ թե հեղափոխական, այլ էվոլյուցիոն ճանապարհով հաղթահարելու հույս էր տալիս: Բոլորը հասկանում էին և այսօր էլ հասկանում են, որ Ուկրաինայի եվրոպական ինտեգրումը չի կարող ինչ-որ կերպ սեպ խրել ՌԴ  հետ սերտ հարաբերություններում: Կուխտան նշել է, որ ուկրաինացիները, բացի, հնարավոր է, մի խումբ մարգինալների, երբեք Ռուսաստանին որպես հավանական թշնամի չեն դիտարկել:

 

Ինչպե՞ս եք վերաբերում խիստ քաղաքագիտական տեսակետին, որ ճգնաժամը քաղաքակիրթ, ազգային, անկախ պետության կառուցմանը նորովի մոտենալու հնարավորություն է ստեղծել Ուկրաինայի համար:

 

Ուկրաինան դե-յուրե և դե-ֆակտո արդեն 22 տարի կառուցում է իր անկախ պետությունը: Հարցն այն է, թե ինչպես է ընթացել այն: Սխալներ շատ են եղել, հաճախակի փոխվել է իշխանությունը: Տեղի ունեցած Մայդանն, ինչպես գիտեք, առաջինը չէր, սակայն առաջընթաց, որպես այդպիսին, գրեթե չկար, լճացում էր տնտեսությունում,
հասարակական կյանքում: Այսօր մենք կրկին ամբողջական վերաբեռնման շանս ենք ստացել: Իհարկե, հատուկ ուշադրություն պետք է հատկացնել տնտեսական հարցերին: Եթե երկրում ավելի շատ ուշադրություն դարձվեր տնտեսական զարգացմանը, նման բան տեղի չէր ունենա: Կարծում եմ` Ուկրաինայի համար ամենակարևոր հարցը տնտեսական բարեփոխումներն են:Դրանց հաջողության գրավականն Ուկրաինայի շահավետ աշխարհագրական և տնտեսական դիրքն է եվրոպական մայրցամաքի կենտրոնում: Դա թույլ է տալիս երկրին արդյունավետ կերպով օգտագործել իր տարանցիկ ներուժ: