Երկուշաբթի, 19 Հոկտեմբերի 2020 19:17

Արմինֆո. Ռուսաստանը միշտ կարեւոր դեր է խաղացել Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործում։ Այդ մասին ՏԱՍՍ-ին տված հարցազրույցում հայտարարել Է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւը։

 

Այսպես, ճշտմանը, թե պատրաստ է արդյոք նա ժամանել Մոսկվա, որպեսզի հանդիպի իր հակառակորդի հետ՝ ՌԴ միջնորդությամբ, Ալիևն ասել է, նման հրավեր չի ստացել։ Նա նաեւ արձանագրել է, որ բազմիցս անձամբ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը եւ դրանից առաջ Դմիտրի Մեդվեդեւը եռակողմ հանդիպումներ են ունեցել Հայաստանի եւ Ադրբեջանի ղեկավարների միջեւ: "Ռուսաստանը միշտ կարեւոր դեր է խաղացել հակամարտության կարգավորման գործում, ես այդ մասին ասել եմ։ Դրա համար կան օբյեկտիվ պատճառներ ՝ թե պատմական, թե աշխարհագրական։ Ինչպես նաև պատճառները, որ Ռուսաստանը տասնամյակներ շարունակ մեր տարածաշրջանում ակտիվորեն գործում է և առկա է փոխգործակցության բարձր մակարդակ։ Այդ պատճառով մենք պատրաստ ենք ցանկացած շփումների համար", - նշել Է Ալիեւը ՝ վստահեցնելով, որ երբ առաջարկ եղավ կազմակերպել արտգործնախարարների հանդիպումը, Բաքվում միանգամից համաձայնեցին։

 

"Մենք ասել ենք ՝ Այո, մենք պատրաստ ենք" ։ Եվ ես ասացի, երբ խոսում էի Ռուսաստանի նախագահի հետ, թե ինչ եմ ուղարկում նախարարին ։ [Ադրբեջանի] արտաքին գործերի նախարարն, ի դեպ, այդ ժամանակ Ժնևում էր, բանակցություններ էր վարում Մինսկի խմբի հետ ։ Թեժ սրացման փուլում մեր նախարարը Ժնեւում էր, իսկ հայ նախարարն այդպես էլ այնտեղ չհասավ, թեեւ նա էլ պետք է այնտեղ լիներ", - նշել Է Ալիեւը։

 

Նա նաեւ հավաստիացրել է, որ Ադրբեջանում հավատարիմ են այն պարտավորություններին, որոնք ստանձնում են իրենց գործընկերների հետ շփումների շրջանակում: "Եվ հենց սկզբից, և հակամարտության կարգավորման բանակցությունների ընթացքում մենք մշտապես հենվել ենք միջազգային իրավունքի և խաղաղ ճանապարհով հակամարտությունը լուծելու մեր հանձնառության վրա։ Այն պարտավորությունները, որոնք ստանձնել է Ադրբեջանը Մոսկվայում բանակցություններից հետո, մենք ձգտել ենք կատարել", - հավաստիացրել է Ադրբեջանի նախագահը ՝ ավանդույթի համաձայն զինադադարը չպահպանելու մեղքը բարդելով հայկական կողմի վրա եւ լռելով Արցախի դեմ սանձազերծված ագրեսիայի եւ երկու հրադադարների ձախողման մասին:

 

Նրա պնդմամբ ՝ այն, որ իրավիճակը մինչ այժմ թեժ փուլում է, Ադրբեջանի մեղքը չէ։ "Ես բազմիցս ասել եմ, որ Ադրբեջանը հավատարիմ է կարգավորման սկզբունքներին, որոնք մշակվել են բազմամյա բանակցային գործընթացով ։ Մենք պատրաստ ենք հենց վաղը դադարեցնել ռազմական գործողությունները, եթե Հայաստանը "կառուցողական" պահի բանակցային ուղու վրա։ Բայց հայտարարությունները, որոնք մենք լսում ենք Երևանից, լիովին հակասում են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մշակած հիմնարար սկզբունքներին", - ասել Է Ադրբեջանի ղեկավարը ՝ պատրաստակամություն հայտնելով կրկին դադարեցնել ռազմական գործողությունները և հարցը լուծել բանակցությունների սեղանի շուրջ։ Այն հարցին, թե արդյոք Ադրբեջանը պատրաստ է հանդիպել զինվորականներին, ինչպես առաջարկում է Ռուսաստանը ՝ համաձայնեցնելու վերիֆիկացման մեխանիզմները, Ալիեւը նշել է, որ տվյալ դեպքում առաջնայինը Հայաստանի եւ Ադրբեջանի ղեկավարության քաղաքական կամքն է, եւ դա ադրբեջանական կողմից կա:

 

"Չցանկանալով շարունակել արյունահեղությունը և ցանկանալով պահպանել մարդկանց կյանքը, մենք պատրաստ ենք այդ հարցը լուծել քաղաքական ճանապարհով։ Ինչ վերաբերում է զինվորականների միջեւ շփումներին, հիմնարար սկզբունքներում այդ պահերը հստակ սահմանված են։ Եւ մենք հավատարիմ ենք հիմնարար սկզբունքներին, որոնց մասին ես արդեն ասել եմ ։ Հետեւաբար, այն հարցը, որով այժմ դուք դիմել եք, այն հիմնական սկզբունքներում է, համաձայնեցման վերջում: Այն ժամանակ, երբ կարգավորվեն արդեն դեօկուպացիայի հետ կապված բոլոր հարցերը, այդ ժամանակ ենթադրվում էր օտարերկրյա խաղաղապահ ուժերի ներկայություն։ Բայց քանի որ չեն համաձայնեցվել կարգավորում պահանջող հիմնական հարցերը, կողմերն այդպես էլ չեն մոտեցել այդ հարցին։ Դրա համար էլ հստակ հասկացողություն չկար, թե այդ ուժերն ումից են բաղկացած լինելու, որ միջազգային կառույցներն են, որ երկրներն են այնտեղ ներկայացված լինելու։ Այդ ամենը չի քննարկվել։

 

Բայց մի բան պարզ էր, որ խաղաղապահ ուժերի կազմը պետք է համաձայնեցվի Ադրբեջանի և Հայաստանի հետ, ինչպես նաև այդ ուժերի տեղակայման վայրերը։ Դա էլ չի որոշվել։ Դրա համար էլ այսօր, երբ շփման գիծ չկա, երբ ստատուս քվոն խախտված է և մենք խախտել ենք այն և դա արել ենք Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի նախագահների բազմիցս արած հայտարարությունների շրջանակներում, որ ստատուս քվոն անընդունելի է։ Մենք այդ հայտարարությունները լսել ենք, բայց չենք տեսել իմպլեմենտացիա ։ Դրա համար մենք ինքներս ենք այն իրագործել։ Այսինքն՝ չկա ստատուս քվոն, չկա շփման գիծ։ Եվ թե ինչպես կարող են տեխնիկապես տեղակայվել ռազմական դիտորդները, եւ որտեղ նրանք կարող են տեղակայվել: Ամեն օր մարտադաշտում իրավիճակի փոփոխություն է տեղի ունենում։ Եվ ինչ, ինչ-որ արտասահմանցի մասնագետներ կգան այնտեղ։ Եւ որտե՞ղ են նրանք կանգնելու: Ինչ-որ լեռներում, հովիտներում, կամուրջների՞ն: Այս ամենը պահանջում է մեծ, մանրամասն աշխատանք: Դա մեծ ռիսկ է նրանց համար, ովքեր հարկ կհամարեն այնտեղ ուղարկել իրենց զորակազմը։ Եվ այդ ամենը պետք է համաձայնեցվի ՝ կազմը, մանդատը, ժամկետները, նպատակները։ Եվ, իհարկե, այդ ամենը պետք է լինի հիմնարար սկզբունքների շրջանակներում, որոնք, ինչպես ասացի, մենք ընդունում ենք, իսկ հայկական կողմը մերժում է", - ասել է Ալիևը։

 

Այն հարցին, թե համաձայն են արդյոք Ադրբեջանում ռուսական ռազմական դիտորդներ տեղակայել տարածաշրջանում՝ հրադադարի եւ անվտանգության երաշխիքների ապահովման համար, եւ եթե ոչ ռուսական, ապա ուրիշ որ երկրները կարող են մասնակցել նման առաքելությանը, Ալիեւը վստահություն է հայտնել, որ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահության ձեւաչափի շրջանակներում Ռուսաստանի, Ֆրանսիայի եւ ԱՄՆ-ի միջեւ այդ հարցը պետք է համաձայնեցվի:

 

"Այն բանից հետո, երբ այն կհամաձայնեցվի, այն պետք է ներկայացվի կողմերին։ Այսինքն ՝ այդ ամենը ենթադրվում էր նաև հիմնարար սկզբունքներում։ Քանի որ մենք չենք որոշելու, թե ով կլինի ՝ խաղաղապահ, թե, ինչպես հիմա են ուզում նշել, դիտորդները։ Դա կլինի ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների առաջարկը։ Իսկ Ադրբեջանն ու Հայաստանն իրենց կողմից կարող են կամ մերժել այս կամ այն երկրին, կամ համաձայնել ։ Այդ պատճառով ես չեմ կարծում, որ միակողմանի կարգով դա կհամապատասխաներ երեք համանախագահ երկրների միջև համագործակցության ոգուն ՝ որոշակիացնել ինչ-որ զորակազմ։ Եվ,  ամենակարեւորը, որտե՞ղ: Ահա թե ինչումն է հարցը։

 

Բանն այն չէ, որ Ադրբեջանը կհամաձայնի կամ չի համաձայնի։ Մենք պետք է իմանանք մանդատը, թե ով է երաշխավորը, գործառույթը, գտնվելու վայրը, գործունեությունը։ Նրանք, ինչ է, կանգնելու են լեռներում կամ դաշտում, եւ նայեն, թե ով ո՞ւր է կրակում: Դա վտանգավոր է, առաջին հերթին, երկրորդ ՝ այն դեպքում, երբ, ասենք, ինչպես ներկայացվում է մեզ, որպեսզի դիտարկենք, թե ով է խախտել հրադադարը. նույնիսկ եթե որոշվի, թե ով է խախտել հրադադարը, հետո՝ ի՞նչ։ Ինչ է, այդ մարդկանց պատասխանատվությա՞ն կենթարկեն։ Կլինեն ինչ-որ քրեական գործե՞ր։ Այդ պատճառով պետք է, առաջին հերթին, սահմանել հիմնարար սկզբունքների իրագործման կարգը", - ասել Է Ադրբեջանի ղեկավարը, ընդ որում, նա ընդգծել է, որ միայն "դեօկուպացիայից " հետո հնարավոր կլինի քննարկել դիտորդների հարցը։

 

Նա հերթական անգամ հավաստիացրել է, որ Մերձավոր Արեւելքից Ադրբեջան վարձկանների տեղափոխման մասին որեւէ փաստական տվյալներ չկան: Եվ, բնականաբար, բաց չի թողել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի գործունեությունը քննադատելու հնարավորությունը, նշելով, որ չնայած ջանքերին, նրանք, այնուամենայնիվ, որեվէ արդյունքի չեն հասել։

 

Ալիեւը նաեւ հաղորդել Է, որ Հայաստանի նախկին իշխանությունները կտրականապես հրաժարվել են Լաչինը եւ Քելբաջարը (Քարվաճառ) հանձնելու հարցից: "Այլ կերպ ասած՝ առաջարկվում էր այնպիսի մեխանիզմ, որը ենթադրում էր, որ այդ շրջանները հավերժ կմնան հայկական վերահսկողության տակ, ինչին ես կտրականապես չէի կարող գնալ", - ասել է նա:

 

Իր հարցազրույցում Ալիևը կրկին հնչեցրել է փոխզիջումների հիման վրա հակամարտության կարգավորման տրամաբանությանը դեմ գնացող թեզերն ու սկզբունքները՝ փորձելով սպառնալիքներով հայկական կողմին պարտադրել Բաքվի համար հարմար կարգավորման հայեցակարգ ՝ առանց հաշվի առնելու Արցախի և Հայաստանի շահերը ։