Երեթշաբթի, 28 Ապրիլի 2020 16:05

Արմինֆո.ԱՄՆ պետդեպարտամենտը զեկույց է հրապարակել երկրների կողմից Եվրոպայում սովորական զինված ուժերի շուրջ պայմանագրի (ԵՍԶՈՒՊ) պահպանման վերաբերյալ:

 

Պետդեպարտամենտի կայքում հրապարակված փաստաթղթում Հայաստանի մասով նշվում է, որ, չնայած պաշտոնական Երեւանը շարունակում է հայտարարել պայմանագրին իր լիակատար աջակցության մասին, հանրապետությունում զրահատեխնիկայի ընդհանուր քանակը (AIFV) 2019 թվականին շարունակել է գերազանցել սահմանափակ սպառազինության մասին պայմանագրովի (TLE) թույլատրելի սահմանը: Պետդեպարտամենտում նաեւ մտահոգություն են հայտնել պայմանագրի շրջանակներում Հայաստանի կողմից այլ պարտավորություններ չպահպանելու վերաբերյալ:

 

Փաստաթղթում տեղեկատվություն է պարունակվում նաև հարևան Ադրբեջանի մասով։ Պետդեպարտամենտում ընդգծել են, որ թեեւ Ադրբեջանում շարունակում են հավաստիացնել պայմանագրի կատարման հանձնառության մասին, երկրի սպառազինությունների ընդհանուր քանակը 2019 թվականին շարունակել է գերազանցել ԵՍԶՈՒՊ-ի սահմանները: "Դրա հետ մեկտեղ, տեղի է ունեցել պայմանագրի որոշ այլ պարտավորությունների չկատարում, որոնք անհանգստություն են առաջացնում", - ընդգծել են Պետդեպարտամենտում:

 

Գերատեսչությունում նշել են նաեւ այն հանգամանքը, որ Ադրբեջանը ողջ 2019 թվականի ընթացքում ոչ մի անգամ չի ծանուցել խոշոր զորավարժությունների անցկացման մասին:

 

Եվրոպայում սովորական զինված ուժերի շուրջ պայմանագիրը (ԵՍԶՈՒՊ) ստորագրվել է 1990 թվականի նոյեմբերի 19-ին Փարիզում ՆԱՏՕ-ի անդամ տասնվեց պետությունների (Բելգիա, Մեծ Բրիտանիա, Գերմանիա, Հունաստան, Դանիա, Իսլանդիա, Իսպանիա, Իտալիա, Կանադա, Լյուքսեմբուրգ, Նիդերլանդներ, Նորվեգիա, Պորտուգալիա, ԱՄՆ, Թուրքիա եւ Ֆրանսիա) եւ Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպության (Բուլղարիա, Հունգարիա, Լեհաստան, Ռումինիա, ԽՍՀՄ եւ Չեխոսլովակիա) լիազոր ներկայացուցիչների կողմից եւ ուժի մեջ է մտել 1992 թվականի նոյեմբերի 9-ին:

 

Պայմանագիրը երկու ռազմաքաղաքական միությունների մասնակից պետությունների սովորական զինված ուժերի հավասարակշռությունը սահմանում է ցածր մակարդակում՝ միաժամանակ սահմանափակելով դաշինքների միջեւ շփման գծի երկայնքով նրանց սովորական սպառազինությունների տեղակայման հնարավորությունները եւ դրանով իսկ խոչընդոտելով Եվրոպայում հանկարծակի հարձակման եւ լայնածավալ հարձակողական գործողություններ իրականացնելու ներուժի ստեղծմանը:

ԵՍԶՈՒՊ - ի հիմքում ընկած է եղել պայմանագրի կիրառման շրջանում մասնակից պետությունների սովորական զինված ուժերում սովորական սպառազինությունների եւ տեխնիկայի հինգ հիմնական կատեգորիաների քանակական սահմանափակումների համակարգը՝ մարտական տանկեր, մարտական զրահապատ մեքենաներ, հրետանի, հարվածային ուղղաթիռներ եւ մարտական ինքնաթիռներ:

Պայմանագիրը անժամկետ էր։ Յուրաքանչյուր մասնակից պետություն իրավունք ուներ դուրս գալ ԵՍԶՈՒՊ-ից ՝ այդ որոշման մասին մյուս բոլոր մասնակից պետություններին նախապես (առնվազն 150 օր առաջ) ծանուցելու պայմանով։