Երեթշաբթի, 7 Հուլիսի 2015 12:57

 Ռիգայում կայացած ՙԱրևելյան գործընկերության՚ գագաթնաժողովի արդյունքները չարդարացրեցին առաջիկայում ԵՄ հետ վիզային ռեժիմի վերացման Վրաստանի ակնկալիքները: Ի՞նչ կարող է ակնկալել Թբիլիսին իր արտաքին քաղաքականության եվրոպական վեկտորից:

 

Պետք է խոստովանեմ, որ դժվար է անգամ չափել Ռիգայի գագաթնաժողովի արդյունքներից մեր հիասթափության խորությունը: Այդուհանդերձ, վիզային ռեժիմի վերացման հարցը Վրաստանի համար ԵՄ հետ բանակցությունների օրակարգից չի հանվել: Ավելին, Վրաստանում մեծ հույս կա առաջիկա 1-2 տարում Եվրամիության հետ առանց վիզայի ռեժիմ հաստատելու առնչությամբ: Շատ ավելի բարդ է DCFTA շրջանակում ԵՄ հետ ստորագրված արտոնյալ առևտիր ռեժիմին առնչվող իրավիճակը: Կարծում եմ, որ վաղ է խոսել Վրաստանի համար դրա առավելությունների մասին, ի տարբերություն այն խնդիրների, որոնք Վրաստանը կունենա շատ ավելի վաղ:  Դրանցից գլխավորը տնտեսական բարեփոխումներն են, որոնք Վրաստանը պետք է իրականացնի կարգավորման ռեժիմով,  և որոնք  կարող են բավականինն թանկ նստել երկրի վրա: Այնուամենայնիվ, Վրաստանում կա գլխավորը` ռազմավարական տեսլական, թե վրացիներն ինչպիսի երկիր են ցանկանում կառուցել և տեսնել ապագայում: Եվ այդ տեսլականն առնչվում ու հենվում է բացառապես եվրոպական ուղու վրա:

 

ԵՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցությունը դրսևորվեց հարաբերությունների իրավական ձևաչափի վերանայման շուրջ Երևանի հետ Բրյուսելի նոր բանակցությունների անհրաժեշտությամբ, ինչը հիշատակված է ՙԱրևելյան գործընկերության՚ Ռիգայի գագաթնաժողովի ամփոփիչ հռչակագրում: Ձեր կարծիքով, արդյո՞ք այսօր այդքան էական են Հայաստանի և Վրաստանի եվրահեռանկարների միջև տարաբերությունները:

 

Ի տարբերություն Հայաստանի` Վրաստանն ստորագրել է ԵՄ հետ ասոցացման համաձայնագիրը: Իհարկե, շատերն այդ ստորագրությունը գնահատում են որպես խորհրդանշական: Այդուհանդերձ, այդ խորհրդանշական ակտը ճանապարհ է դեպի առանց վիզաների ռեժիմ, որը Վրաստանին թույլ կտա միանալ եվրոպական առևտրային ռեժիմին: Այսօր ամենագլխավորը սա է, մեր մնացած ակնկալիքները չափազանցված են և անհիմն:

 

Անվտանգության ի՞նչ երաշխիքներ է մինչ այսօր ստացել դեպի ՆԱՏՕ ձգտող Վրաստանը, որոնք չեն ստացել Հայաստանը և Ադրբեջանը:

 

Չեմ կարծում, թե Վրաստանի ընտրությունը կրել է սուր արտահայտված գործնական բնույթ, իսկ այդ շարժման օգուտները կդրսևորվեն միայն Դաշինիքն անդամակցումից հետո:Չնայած Վրաստանի քաղաքական կուսակցությունների ողջ փոխադարձ ատելությանը` այդ միակ հարցում նրանք, գործնականում, միասնական են և ունեն համազգային փոխհամաձայնություն: Միևնույն ժամանակ տարածաշրջանի մյուս երկրների համեմատ Վրաստանի  հարաբերական ժողովրդավարությունը պայմանավորված է երկրի արտաքին քաղաքականության վեկտորով, որը երկրի հետագա զարգացման հստակ  կողմնորոշում է տալիս: Պատասխանելով Ձեր հարցին`ասեմ, որ ՆԱՏՕ-ին ինտեգրվելու Վրաստանի ձգտումը սեփական անվտանգության վստահության զգացում չի ներշնչում: Եվ ես չգիտեմ, թե ինչ կարող էր մեզ այդ զգացումը տալ` հաշվի առնելով այլընտրանքի բացակայությունը: Մենք, անշուշտ, կարող ենք հանձնվել Ռուսաստանին, սակայն Վրաստանում դա կընկալվի որպես հրաժարում ինքնիշխանությունից:

 

Ձեր կարծիքով, ի՞նչն այդպես հիասթափություն առաջացրեց վրացիների մոտ Եվրոպայի հանդեպ, մի՞թե  Վրաստանին անհետաձգելի կերպով առանց վիզայի ռեժիմ տրամադրելու ցանկության բացակայությունը:

 

Դրանում ոչ պակաս դեր է խաղում ռուսական քարոզչությանը, Վրաստանում ՙփափուկ ուժի՚ ուժեղացմանը: Ի տարբերություն Վրաստանի նախորդ իշխանությանը, որը միանշանակ եվրոպամետ էր, նույնը նոր իշխանության մասին հնարավոր չէ ասել: Այնուամենայնիվ, ամենագլխավոր գործոնը, որն ստիպել է շատ վրացիների հոռետեսորեն վերաբերել Եվրոպային, ուկրաինական ճգնաժամն է: Այդ ճգնաժամում Եվրոպան փոքր-ինչ թույլ և անվճռական է երևում`ի տարբերություն հետևողական Պուտինի: Հենց դա բավական բացասաբար է ազդում Եվրոպայի հեղինակության վրա Վրաստանում շատերի աչքում: 

 

Վրաց ուղղափառ եկեղեցու կողմից դավանվող արժեքները փոքր-ինչ հակասում են Եվրոպայում քարոզվող արժեքներին, դեպի ուր այսօր ձգտում է Վրաստանը: Արդյո՞ք վաղ թե ուշ դա չի հանգեցնի երկրի արտաքին քաղաքական ուղեգծում հակասությունների:

 

Վրաց ուղղափառ եկեղեցու ոչ միանշանակ արձագանքը կառավարության եվրոպամետ քաղաքականության առնչությամբ արդեն հակասությունների է հանգեցրել երկրի արտաքին քաղաքական ուղեգծում: Իհարկե, պատրիարք Իլիա Երկրորդը մի քանի անգամ պաշտոնապես իր աջակցությունն է հայտնել եվրոպական ուղեգծին, սակայն եկեղեցական հիերարխիայի տարբեր խմբեր ի դեմս Եվրոպայի վտանգ են տեսնում վրացական հասարակության ավանդական հիմքերի համար: Չեմ կարող չնշել, որ շատերը ի դեմս ՎՈՒԵ-ի տեսնում են Ռուսաստանի դաշնակցի և Վրաստանում այդ երկրի ՙփափուկ ուժի՚ քաղաքականության տարածողի: Այս պայմաններում Վրաստանում վերջին տարիներին որոշ առումով հակաեվրոպական, հակաարևմտյան տրամադրություններ են հասունացել: Եվ այդ տրամադրությունները տարածողները շատ հաճախ վկայակոչում են կրոնական արժեքները, Ռուսաստանի հետ հավատակցությունը: Ըստ որում, եկեղեցում կան նաև դեպի Արևմուտք կողմնորոշման կողմնակիցները: Եվ դա նորմալ է. եվրոպական ուղեգծի 100%-անոց աջակցություն չի եղել Արևելյան Եվրոպայի երկրներից ոչ մեկում, որոնք հետագայում ԵՄ անդամ են դարձել:

 

Վերջին ժամանակներս տեղի է ունենում ՆԱՏՕ-ի ռազմական ներուժի մեծացում`ամենից առաջ Ռուսաստանին սահմանակից Արևելյան Եվրոպայի երկրներում: Ձեր կարծիքով, Թբիլիսիում ինչպե՞ս կվերաբերեն Վրաստանում լրացուցիչ ուժերի տեղակայման Դաշինքի հայտին:

 

ՆԱՏՕ-ն մեծացնում է ներուժը բացառապես Արևելյան Եվրոպայի այն երկրներում, որոնք Հյուսիս-ատլանտյան դաշինքի անդամ են: Վրաստանն առայժմ ՆԱՏՕ-ի անդամ չէ, ասպիրանտ երկիր է: Ուստի, եթե ԱՄՆ ցանկանա մեր տարածքում ռազմական օբյեկտներ և ուժեր տեղակայել, մենք, իմ կարծիքով, այդ առաջարկը գոհունակությամբ կընդունենք:

Սակայն նման բան առայժմ չի սպասվում, իսկ Վրաստանում գործում է ՆԱՏՕ-ի ընդամենը մեկ վարժանքի կենտրոն: Կարող եմ նշել, որ թեև այդ կենտրոնը չարժե դիտարկել որպես Վրաստանում ԱՄՆ ռազմական ներկայության օբյեկտ, դա, անկասկած, քաղաքական ահազանգ է, որը հաստատում է վրացիների մեծ մասի ակնկալիքները ՆԱՏՕ-ին մեր երկրի մոտալուտ անդամակցության առնչությամբ:

 

Դեպի Արևմուտք կողմնորոշման համար Վրաստանը Մոսկվայի կողմից ՙպատժվեց՚ Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի ճանաչմամբ: Արդյո՞ք Կրեմլն այսօր Թբիլիսիի վրա ճնշման լծակներ ունի:

 

Այն բանից հետո, երբ Վրաստանը ՙպատժվեց՚ Մոսկվայի կողմից դեպի Արևմուտք շարժվելու համար Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի ճանաչմամբ, մեզ վրա ճնշման նման հզոր լծակներ Կրեմլն այսօր, բնականաբար, չունի: Կան տնտեսական լծակներ, քանի որ նոր կառավարության ջանքերի շնորհիվ վրացական գյուղատնտեսական արտադրանքը վերադարձել է ռուսական վաճառասեղաններ: Կարճաժամկետ հեռանկարում դա, իհարկե, լավ է, սակայն երկարաժամկետ հեռանկարում վրացական ապրանքների վերադարձը Ռուսաստան Վրաստանի վրա ճնշման լծակներ է տվել Մոսկվային: Եվ մի գեղեցիկ օր Մոսկվան կարող է փակել վրացիների համար շուկան`նույնքան արագ, որքան արագ բացել է:

Այդ լծակն ամենևին միակը չէ: Եվ նայելով Ուկրաինային`պարզ է դառնում, որ Ռուսաստանի ձեռքում լծակ կարող է դառնալ ինչ ասես: Ինչ-որ մեկն արդեն  խոսում է մերձակա վրացական տարածքները Հարավային Օսիային միացնելու անհրաժեշտության մասին`պատճառաբանելով ՙպատմական՚ փաստարկներով: Այնպես որ`Վրաստանի դեմ շատ բան կարող է օգտագործվել:  

 

Արդյո՞ք Դուք Վրաստանի բազմազգության մեջ վերջինիս ազգային անվտանգությանը սպառնացող վտանգ եք տեսնում:

 

Ըստ էության, միշտ կարելի է ամեն բան սպառնալիքի վերածել:

 

Խոսքը վերաբերում է Քվեմո-Քարթլիի և Սամցխե-Ջավախքի տարածաշրջաններին...

 

Ժամանակ առ ժամանակ հյուսիսային հարևանը վախեցնում է Թբիլիսիի նման դասավորությամբ`խոստանալով ինչ-որ բան կազմակերպել Ջավախքում: Կարխում եմ, իրականում դա այնքան էլ հեշտ չէ, ինչպես առաջին հայացքից է թվում: Ըստ էության, նման իրավիճակ այդ տարածաշրջաններում տեսականորեն կարելի է պատկերացնել, սակայն Թբիլիսիի կողմից խելամիտ քաղաքականության իրականացման դեպքում դա տեղի ունենալ չի կարող: Հետևաբար`հստակ հիմքեր այն բանի, որ այդ երկու տարածաշրջանը վտանգ կներկայացնեն Վրաստանի ազգային անվտանգությանը, չեմ տեսնում:

 

Ձեր կարծիքով, արդյո՞ք շարունակվում է այդ հարցում Հայաստանի և Վրաստանի ղեկավարության միջև համագործակցությունը:

 

Ջավախքի հարցում Երևանի և Թբիլիսիի ղեկավարության միջև համագործակցություն եղել է, կա և, հուսով եմ, կշարունակվի: