Գնահատեք ԻՊ գրոհայինների դեմ Ռուսաստանի ՌՕՈւ սեպտեմբերի 30-ին սկսված գործողության հեռանկարները՝ հաշվի առնելով, որ ԻՊ դեմ համատեղ գործողությունների համաձայնեցման շուրջ ԱՄՆ և ՌԴ պաշտպանական գերատեսչությունների խորհրդակցությունները հեռու են ընդհանուր հայտարարի գալուց:
Ռուսաստանի միջամտությունը Սիրիայի քաղաքացիական պատերազմին ռիսկային քայլ է` բազմաթիվ սպեկտներով: Սեպտեմբերի 30-ին Սիրիայում սկսված Ռուսաստանի ՌՕՈՒ գործողությունը վտանգավոր խաղ է Կրեմլի համար, քանի որ ներկայիս քարոզչական էֆեկտը կարող է արագ նվազել հակամարտությունում ռուսական կորուստների առնչությամբ: Ինչից հետո ռուս հասարակայնությունը կսկսի Սիրիան ընկալել որպես նոր Աֆղանստան: Բացի այդ, ռուսները գործում են միանգամայն անպատասխանատու` լարվածություն հրահրելով նաև Թուրքիայի և ԱՄՆ-ի հետ հարաբերություններում: Միևնույն ժամանակ ԵՄ նույնպես թերահավատ է Ռուսաստանի միջամտության դրական արդյունքի նկատմամբ: Իրականում երկրի սունիական շրջաններում պայթյունները կհանգեցնեն փախստականների էլ ավելի մեծ հոսքի Սիրիայից դեպի Եվրոպա: Իսկ Սիրիայի հարցի շուրջ Մոսկվայի և Վաշինգտոնի միջև վերջին պայմանավորվածությունները յուրօրինակ դաշնագիր չեն, որից հետո ձեռք կբերվի նոր տևական թրենդ: Թեև Կրեմլը կցանկանար աշխարհաքաղաքական բանավեճեր և շահերի ոլորտների բաժանում սկսել ԱՄՆ-ի հետ` ինչպես 1945 թվականին Յալթայի կոնֆերանսի ժամանակ: Հենց դա է Սիրիայի քաղաքացիական պատերազմին Ռուսաստանի միջամտության հիմնական պատճառը:
Ձեր կարծիքով, որո՞նք են Անկարայի կողմից սեփական քաղաքացիներին՝ քրդերին պատերազմ հայտարարելու հիմնական պատճառները:
Քրդստանի աշխատավորական կուսակցությունն ահաբեկչական կազմակերպություն է, բայց այդ կուսակցությունը միևնուն ժամանակ մնում է Թուրքիայի քրդերին ներկայացնող ամենալուրջ քաղաքական ուժը: Հենց այդ պատճառով Անկարան ավելի վաղ բանակցություններ էր սկսել ՔԱԿ հետ:
Այժմ, հիմնականում, ներքաղաքական պատճառներով Թուրքիան որոշել է գրոհել քրդական ուժերը: «Արդարություն և զարգացում» կուսակցությունը հույս ունի, որ ազգայնական, հակաքրդական տրամադրություններ ունեցող ընտրողները կքվեարկեն Դավութօղլուի կուսակցության օգտին, որն ընկալվում էր որպես հզոր ազգայնական պետության երաշխավոր: Միևնույն ժամանակ, ընդհանուր առմամբ, ընտրություններից հետո ես որևէ էական փոփոխություն չեմ ակնկալում Հարավային Կովկասի նկատմամբ Անկարայի քաղաքականությունում: Խորհրդարանում քրդական Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցության մեծ ներկայությունը կարող է նպաստել ինչ-որ ժամանակ Երևանի հետ բանակցությունների վերսկսմանը` դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու համար: Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցությունն ավելի ազատական է և բաց Թուրքիայի ազգային փոքրամասնությունների նկատմամբ: Դա, հավանաբար, կմեղմի արտաքին քաղաքականության ագրեսիվությունը:
Արդյո՞ք Մոսկվան ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման իրական լծակներ ունի, թե՞ դա կարող են միայն հակամարտության կողմերն անել:
Ղարաբաղյան խնդիրը կարող է լուծվել հակամարտող կողմերի կողմից՝ ԱՄՆ, ԵՄ և Ռուսաստանի աջակցությամբ: Սակայն, քանի դեռ Մոսկվան շահագրգռված չէ խնդրի վերջնական լուծմամբ, տարածաշրջանում ամուր խաղաղության որևէ շանս չկա. նույնիսկ եթե Բաքուն և Երևանը կարողանան փոխզիջման գնալ:
Ըստ որում, չեմ բացառում, որ շփման գծում վերջին միջադեպերը կարող են լայնամասշտաբ ռազմական գործողությունների հանգեցնել ղարաբաղյան հակամարտության գոտում: Այդ պատճառով քանի դեռ հայկական և ադրբեջանական ուժերի միջև խաղաղապահներ չկան, իրավիճակը կշարունակի վտանգավոր մնալ, իսկ երկու կողմերի միջև բանակցային գործընթացում փակուղին էլ ավելի է այն վատթարացնում: Ղարաբաղյան հակամարտության արագ լուծման սցենար չկա, և ներկայիս պայմաններում ցանկացած առաջընթաց քիչ հավանական է: Միաժամանակ, կարծում եմ, ներկայումս Ռուսաստանն ամենաազդեցիկ արտաքին ուժն է, որն ազդեցություն ունի ղարաբաղյան հարցում:
Սակայն, Մոսկվան շահագրգռված չէ այդ հարցի որևէ լուծմամբ՝ հաշվի առնելով, որ հակամարտությունը Երևանի և Բաքվի հետ Կրեմլի քաղաքական խաղի օգտակար գործիք է:
Չնայած ԵՏՄ-ին անդամակցությանը՝ Երևանը շարունակում է Հյուսիսի և Արևմուտքի միջև, այսպես կոչված, փոխլրացման քաղաքականությունը՝ ԵՄ հետ Ասոցացման համաձայնագիր ստորագրելու հեռանկարով: Գնահատեք ընդհանուր առմամբ հայկական կոմպլեմենտարության և, մասնավորապես, Հայաստան-ԵՄ Ասոցացման համաձայնագրի ստորագրման հեռանկարները:
Այսօր Հայաստանի հետ Ասոցացման համաձայնագիր օրակարգում չկա, բայց ինչ-որ պահի դա կարող է պատահել: ԵՏՄ-ն բավականին թույլ է գործում, ինչը բացասաբար է անդրադառնում Հայաստանի տնտեսության վրա: Լիովին
հնարավոր է, որ վերջին հաշվով ԵՄ-ն կհանգի որոշման, ըստ որի՝ ԵՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցությունը խոչընդոտ չէ համագործակցության ու ինտեգրման համար: Սակայն, դա կարող է տեղի ունենալ Արևմուտքի հետ քարոզչական պատերազմին և Ուկրաինայում ագրեսիվ գործողություններին վերջ դնելու Ռուսաստանի ղեկավարության որոշման դեպքում: Հայաստանը նոր առաջարկներ կստանա ԵՄ-ից և, հնարավոր է, կրկին փորձի խորացնել փոխհամագործակցությունը: Նունիսկ որպես ԵՏՄ անդամ՝ Երևանը բավականին լավ հարաբերություններ ունի Արևմուտքի հետ, բայց, ցավոք, դրանք շատ մակերեսային մակարդակի վրա են: Մյուս կողմից՝ ԵՄ հետ ասոցացման համաձայնագրից դուրս եկած Երևանը կորցրել է պետության և տնտեսության ամրապնդման, բարեփոխման շանսը: Այդ ընտրության արդյունքում Հայաստանը հայտնվել է Ռուսաստանի կամակատարի վիճակում՝ թույլ տնտեսությամբ, կոռուպցիայով և օլիգարխիկ մոնոպոլիայով:
Ու՞մ է հարկավոր Կովկասում նոր պատերազմը՝ հաշվի առնելով իրավիճակի ապակայունացումը հարևան տարածաշրջանում /Սիրիա, Իրաք/:
Հարավային Կովկասում նոր պատերազմ կարող է պետք լինել միայն վերջինիս ավտորիտար ռեժիմներին: Ընդհանուր առմամբ ռազմական լուծումներում ամենից առաջ շահագրգռված են ավտորիտար ռեժիմները: Վրաստանը միակ պետությունն է տարածաշրջանում՝ ազատ և ժողովրդավարական ընտրություններով: Մնացած բոլոր կառավարությունները թշնամու կերպարն օգտագործում են իրենց իշխանության կոնսոլիդացման համար:
Իրանի օրինակը վկայում է տնտեսական պատժամիջոցների միջոցով Թեհրանի արտաքին քաղաքական ուղեգծի վրա ազդելու փորձերի ապարդյունության մասին: Կիսվեք ավելի հզոր Ռուսաստանի հետ դիմակայությունում պատժամիջոցների կիրառման հաջողության Ձեր տեսլականով:
Այստեղ ես համաձայն չեմ: Պատժամիջոցները հաջող էին Իրանի դեպքում, քանի որ վերջին հաշվով Թեհրանը որոշեց համագործակցել միջազգային հանրության հետ: Նույնը կարելի է ակնկալել Ռուսաստանի դեպքում: Միաժամանակ Իրանի միջուկային ծրագրի վերաբերալ համաձայնագիրն ընդհանուր առմամբ լավ նորություն է Հայաստանի և Վրաստանի համար: Արդեն մոտ ապագայում այն կարող է հանգեցնել Արևմուտքի և Իրանի միջև ավելի խորը համագործակցության, այդ թվում՝ էներգետիկ հատվածում: Հարավային Կովկասի երկրները նույնպես կարող են օգուտ քաղել նման գործընթացների զարգացումից: